Bomentoets en wat kan je ermee?
Wat is een bomentoets
Een bomentoets is een evaluatiemethode die je gebruikt om aan de hand van de gezondheid, stabiliteit en algemene conditie van bestaande bomen, te oordelen op welke manier je de bomen categoriseert, vaak in het kader van een nieuw project. Om op die manier van iedere individuele boom te weten of je deze bij voorkeur, of maximaal zal trachten te behouden. Of dat je de boom moet verwijderen omwille van veiligheidsredenen, ernstige niet duurzaam oplosbare problemen of beperkte toekomstverwachting.
Dit proces helpt aan de ene kant bij het identificeren van potentiële risico’s die bomen kunnen vormen voor de omgeving. En aan de andere kant voor de risico’s voor de mensen die zich daar bevinden.
Ook helpt het om de juiste keuzes te maken voor de toekomstbomen en kandidaat toekomstbomen. Zodat je enkel investeert in bomen met een hoge toekomstverwachting en bomen die grote ecosysteemdiensten leveren.
De bomentoets voeren onze tree manager en zijn ervaren team uit. En omvat een reeks inspecties en metingen om een gedetailleerd beeld te krijgen van de fysieke en biologische toestand van de bomen.
Op het eind van de bomentoets, omdat dan ook de onveilige en de te verwijderen bomen gekend zijn, stellen we maatregelen op aan de hand van een risico-matrix. Zodat het bestaande bomenbestand veilig is.
Tevens bepaal je aan de hand van de resultaten van de bomentoets wanneer de volgende bomentoets nodig is. Omdat je de continuiteit van het veilig zijn van het bestand wil garanderen.
Doel van de bomentoets
Het hoofddoel van een bomentoets is om de veiligheid en de gezondheid van bomen binnen een bepaald gebied te verzekeren op de lange termijn. En exact te weten welke bomen je in een eventueel toekomstig project zeker wenst te behouden en beschermen. Zonder dat je aan deze beeldbepalende bomen hun bovengrondse groeiruimte of kruin en hun ondergrondse groeiruimte of wortelsysteem raakt.
Door de juiste prioriteiten te stellen en keuzes te maken in de bomentoets over welke bomen je zal behouden, en hoe je ze eventueel zal integreren in je project, zullen de geselecteerde bomen zowel in goede conditie, als veilig behouden kunnen blijven op lange termijn. Dit zorgt er tevens voor dat de boombeheerkost minimaal zal zijn.
Bemerk dat de bomentoets de eerste fase is van bijvoorbeeld een boombeschermingsplan of een bomen effect analyse (BEA). In tegenstelling met een BEA, houdt de bomentoest nog niet expliciet rekening met de impact van het project zelf. De bomentoest heeft enkel als doel je finaal te vertellen in welke catergorie de bestaande bomen vallen:
- Te verwijderen,
- Mogelijk te behouden,
- Bij voorkeur te behouden,
- Maximaal te behouden,
- Kandidaat toekomstboom,
- Toekomstboom.
De Bomen Effect Analyse gaat dus een stap verder dan de bomentoets. En gaat ook de impact van het project op het bomenbestand onderzoeken. Zodat de knelpunten tussen de te behouden bomen, maximaal te behouden bomen, toekomstbomen en het ontwerp van het project in kaart komen. En je ook hier de nodig maatregelen kan nemen.
Onderdelen van een bomentoets
In de bomentoets onderzoek je verschillende aspecten van de bestaande bomen. Zodat je enerzijds een zicht hebt op de bestaande toestand. Maar anderzijds ook een zicht hebt op de toekomstverwachting van de bomen.
Al de eigenschappen van de bomen en hun groeiplaatsen zal je later bij een Bomen Effect Analyse bijvoorbeeld gebruiken om knelpunten tussen een project en de bomen in kaart te kunnen brengen.
De volgende onderdelen zijn nodig om de bestaande toestand volledig in kaart te brengen.
Inventarisatie van de bomen
De eerste stap van de bomentoets is het inventariseren van de bestaande bomen en hun groeiruimte. Je brengt alle bomen in kaart, zodat hun geografische positie exact gekend is. En lijst ze, samen met al hun eigenschappen, netjes op.
Visuele boominspectie
Tijdens de visuele boominspectie, neem je de algehele gezondheid en defecten zoals breukgevoeligheid van de bomen op. Je kijkt hierbij naar tekenen van ziektes, schimmelinfecties, dood hout, en de conditie van bladeren en takken.
Structurele evaluatie
Hierbij onderzoek je de stabiliteit van de boom, inclusief de staat van de stam en de wortelstructuur. En besteed je speciale aandacht aan de aanwezigheid van scheuren, holtes, en andere structurele zwakheden die de boom kunnen predisponeren voor falen.
Krooninspectie
De kroon van de boom controleer je op dode of loshangende takken die een risico kunnen vormen. Ook beoordeel je de dichtheid en het patroon van de vertakkingen, zodat je een idee krijgt van de algehele vitaliteit van de boom. Tijdens deze controle baseren we ons op afwijkende eigenschappen ten opzichte van de normale kroonarchitectuur van bomen.
Omgevingsfactoren
De impact van de omgeving op de boom wordt ook beoordeeld. Zoals de bodemconditie en bodemkwaliteit, waterbeschikbaarheid, en de invloed van nabijgelegen constructies of andere bomen.
Risicoanalyse en maatregelen
Gebaseerd op de verzamelde gegevens, maken we een risicoanalyse, om te bepalen of er maatregelen nodig zijn. Zoals snoeien, stabilisatie of in extreme gevallen het verwijderen van de boom.
Implementatie van de bomentoets
De frequentie en diepgang van een bomentoets kunnen variëren afhankelijk van de locatie, het gebruik van het terrein, de leeftijd en soort van de bomen, en eerdere bevindingen.
Openbare ruimtes met veel voetgangersverkeer of gebieden waar de veiligheid kritisch is, zoals bij scholen of ziekenhuizen, vereisen meestal regelmatiger en grondiger toetsingen.
Door regelmatig bomentoetsen uit te voeren, kunnen beheerders van parken, gemeenten, en privé-eigenaars effectief reageren op de dynamische natuur van bomen en hun leefomgeving, en zorgen voor een veilige en gezonde omgeving voor iedereen.
De resulaten van een bomentoets
De resultaten van een bomentoets categoriseren bomen om aan te geven welke aanbevolen actie je bij voorkeur neemt voor elke boom. De categorieën duiden verschillende niveaus van behoud en noodzaak voor interventie aan.
Onderstaande catergoriën geven de mogelijke categoriën aan van de bomentoets bij onveranderende omstandigheden bij de bomen. Met andere woorden, zonder rekening te houden met mogelijke impact van een eventueel project. Ook hier wensen we opnieuw naar de Bomen Effect Analyse te verwijzen, waarbij je wel rekening houdt met de impact van je project.
De uitkomsten van een bomentoets vormen een gids voor hoe we met elk individueel exemplaar moeten omgaan. Ze zijn gerangschikt van dringend handelen tot actieve bescherming.
Elke categorie schetst een plan van aanpak, variërend van onmiddellijke verwijdering tot het waarborgen van de toekomst van een boom, gebaseerd op huidige gezondheid, potentieel risico en waarde voor de omgeving.
Te verwijderen
Deze categorie suggereert dat de boom een ernstig veiligheidsrisico vormt of zodanig ongezond is dat duurzaam herstel niet mogelijk is. Verwijdering kan je zien als de meest geschikte actie.
Mogelijk te behouden
Hier staan bomen die niet in topvorm zijn, maar waarvoor een omgehakte toekomst nog geen vaststaand feit is. Ze vereisen nadere inspectie of periodieke check-ups om hun lot te bepalen. Bomen die onder deze categorie vallen, kunnen behouden blijven. Maar er zijn voorwaarden of onzekerheden. Ze hebben misschien kleine gebreken of beginnen tekenen van stress te vertonen. Die echter mogelijk in de toekomst kunnen worden aangepakt. Er moet meer informatie of monitoring plaatsvinden om een definitieve beslissing te maken.
Bij voorkeur te behouden
Deze bomen zijn gezond en vormen geen onmiddellijk risico. Je kan stellen dat de bomen in deze categorie stevig in hun schoenen staan en veilig zijn. Maar er kunnen andere factoren meespelen die hun toekomstige behoud in twijfel trekken. Zoals geplande infrastructuurveranderingen of er kunnen lichte gezondheidsissues onder het vergrootglas liggen.
Ze kunnen van waarde zijn voor het landschap of de biodiversiteit, waardoor de je de voorkeur geeft deze bomen te behouden.
Maximaal te behouden
Deze bomen zijn parels in het landschap dat ze een prominente plaats verdienen in het landschap. Ze zijn gezond en leveren een bijdrage aan de biodiversiteit of het straatbeeld. Bomen die in deze categorie vallen zijn gezond en vertonen een vooruitzicht op een stabiele toekomst. Ze hebben een hoge esthetische, ecologische of historische of erfgoedwaarde. Deze bomen moeten zoveel mogelijk beschermd en onderhouden worden.
Ze zijn zo waardevol dat ze ten alle tijden behouden moeten blijven. En waar nodig zouden deze bomen een groeiplaatsverbetering of uitbreiding van hun groeiplaats moeten ontvangen.
Kandidaat toekomstboom
Deze categorie behelst bomen met potentie of een belangrijke rol in het toekomstige groenbeeld. Het kunnen jonge, beloftevolle bomen zijn of reeds volgroeide bomen die vanwege hun uiterlijk, positie of omvang behouden moeten worden voor de generaties na ons.
Het staat niet ter discussie, maar deze bomen worden steeds behouden.
Toekomstboom
Dit label wordt gegeven aan bomen die bijzonder waardevol zijn en een belangrijk onderdeel zijn van het bestaande of toekomstige landschap. Dit zijn bestaande beeldbepalende bomen die vanwege hun soort, plaatsing of grootte als essentieel worden beschouwd voor het toekomstige groene karakter van het gebied.
Het staat niet ter discussie, maar toekomstbomen worden steeds behouden. Lees er alles over op de pagina over stedelijk boombeheer en toekomstbomen.
Variatie exacte criteria
Het is belangrijk op te merken dat de exacte criteria voor deze categorieën kunnen variëren afhankelijk van de specifieke praktijken en beleid van de instantie die de bomentoets vraagt. En afhankelijk zijn van ieder individueel gebied of project.
Wens je meer informatie over het uitvoeren van een bomentoest contacteer ons dan vrijblijvend.