Veilig een boom vellen

Stappenplan om veilig een boom te vellen met valkerf en velsnede

Veilig een boom vel­len is geen sine­cu­re. Veiligheid voor jezelf, jouw mede­men­sen en de omge­ving is onontbeerlijk.

Hieronder som­men wij de belang­rijk­ste stap­pen op om vei­lig een boom te vel­len.

Dit vol­gens de gewo­ne metho­de, waar­bij de boom vrij kan val­len. Door mid­del van het aan­bren­gen van een val­kerf en velsnede.

 

 

Opgelet: dit is geen hand­lei­ding of pro­ce­du­re om een boom te vel­len, daar er in de prak­tijk steeds meer fac­to­ren een rol kun­nen spe­len om een boom op een vei­li­ge manier te kun­nen kap­pen.

Daarom laat je dit spe­ci­a­lis­ten­werk ook best aan ene pro­fes­si­o­ne­le boom­ver­zor­ger zoals b‑Tree over.

Vul gerust het con­tact­for­mu­lier in voor vrij­blij­ven­de informatie.

 

 

Voorbereidingen vóór het werken met een kettingzaag

Veilig een boom vel­len begint met een door­dach­te aan­pak en een zeer goe­de voorbereiding.

 

 

Toelating

Vooraleer de boom te vel­len dien je na te gaan of er een toe­la­ting en ver­gun­ning is om de boom te vellen.

Vergewis jezelf dat je over de juis­te ver­gun­ning beschikt.  Vaak is een ver­gun­ning wet­te­lijk verplicht.

 

 

Veilig een boom vellen betekent nooit alleen werken

Indien er een onge­val zou gebeu­ren, is er best een twee­de man in de buurt om je onmid­del­lijk te hel­pen. Of om hulp in te roe­pen van de hulpdiensten.

Ieder jaar gebeu­ren er, tot ons groot spijt, zeer ern­sti­ge en soms fata­le onge­val­len met het kap­pen van een boom.

 

Om veilig een boom te vellen, werk je met goed gereedschap: inspectie van de kettingzaag

Veilig een boom vel­len bete­kent ook wer­ken met goed gereedschap.

Een goed wer­ken­de en vei­li­ge ket­ting­zaag is een “must” om vei­lig werk te leveren.

Kijk na of uw ket­ting­zaag geen gebre­ken ver­toont. En over alle vei­lig­heids­uit­rus­tin­gen beschikt en dat deze goed functioneren.

Volgende vei­lig­heids­voor­zie­nin­gen moe­ten aan­we­zig zijn:

• ket­ting­be­scher­ming (plas­tic hoes) om je niet te snij­den aan de vlijm­scher­pe ketting,
• een vei­lig­heids­ket­ting om zoveel moge­lijk den­der (schok­ken) en terug­slag tij­dens het zagen te voorkomen,
• uit­laat van de machi­ne staat weg van de per­soon. Dit is niet bij oude ket­ting­za­gen het geval, gebruik ze dan ook niet meer,
• ket­ting­rem is aan­we­zig en deze werkt. Test dit na een vei­li­ge start van de machine,
• er is een lin­ker­hand­be­scher­ming aanwezig,
• rech­ter­hand­be­scher­ming aan­we­zig met een ver­bre­de bescherming,
• er zijn tril­lings­dem­pers aan­we­zig en in goe­de staat,
• start-stop scha­ke­laar aan­we­zig, al dan niet geïn­te­greerd met gas­hen­del en gasbeveiliging,
• ket­ting­van­ger is aan­we­zig, en niet versleten,
• zaag­blad zon­der bra­men aan de zijkanten,
• ket­ting is afge­stemd op het zaag­blad en de aandrijving,
• vei­lig­heids­la­bels vol­gens CE-norm aanwezig,
• geen bescha­di­gin­gen aan­we­zig, van wel­ke aard dan ook.

Indien som­mi­ge zaken niet in orde zijn, gebruik de ket­ting­zaag dan niet of breng het eerst in orde.

 

Veilig een boom vellen: controle PBM’s

Voor het zagen van hout of om een boom te kap­pen dien je beschermd te zijn.

De stan­daard PBM’s (of per­soon­lij­ke bescher­mings­mid­de­len) zijn:

• een helm met aan­ge­pas­te nor­me­ring en gel­di­ge vervaldatum,
• een gelaats­scherm en gehoorbescherming,
• een zaag­broek met aan­ge­pas­te nor­me­ring betref­fen­de zaag­be­scher­ming in func­tie van de kracht van de gebruik­te ket­ting­zaag en zaag­schoe­nen met aan­ge­pas­te zaagbescherming,
• hand­schoe­nen en een flu­o­res­ce­ren­de vest.

Overweeg even­eens een zaag­vest om lichaam en armen te bescher­men tegen de kettingzaag.

Dit alles indien het toch zou mis gaan tij­dens het gebruik van uw ket­ting­zaag. Een uit­glij­der mag niet lei­den tot ern­sti­ge verwondingen.

Zaakvoerder Bert Janssens beschikt over een VOL VCA-certificaat en volgt dit nauw­let­tend op.

 

Veilig een boom vellen: opstellen van risicoanalyse en afwerken checklijst

Om vei­lig een boom te vel­len, heb je een risi­co­ana­ly­se nodig.

Met het opstel­len van een risi­co­ana­ly­se en het invul­len van een check­lijst denk je na over alle geva­ren en bescher­min­gen daartegen.

Indien het toch zou mis gaan, heb je al nage­dacht over het vang­net om let­sel te voor­ko­men. Dit kan van levens­be­lang zijn.

Het goed naden­ken over alle risico’s en invul­len van een risi­co­ana­ly­se ver­hoogt de vei­lig­heid enorm.

Zonder alle details te ver­noe­men dien je steeds na te gaan waar uw juis­te werk­lo­ca­tie is.

En of je dit in ver­staan­ba­re taal kan dui­de­lijk maken aan de hulp­dien­sten, indien het zou mis gaan.

Een gewoon adres bestaan­de uit straat­naam en huis­num­mer is vrij­wel dui­de­lijk. Echter indien je aan de hulp­dien­sten een weg door­heen brand­we­gen in een bos moet gaan uit­leg­gen, is dit een ander verhaal.

Best dat je hier­over nadenkt op voor­hand. En bij­voor­beeld merk­te­kens aan­brengt langs­heen de bos­we­gen, zodat de hulp­dien­sten je gemak­ke­lijk kun­nen vinden.

Stel ook de vraag of je GSM bin­nen het bereik van een zend­mast is. En dat je bat­te­rij hele­maal is opge­la­den. Of ken de loca­tie waar je zeker wel bereik hebt met je GSM.

Zo zijn er vele zaken waar­over je dient na te den­ken op voorhand.

 

 

Afspanningen en signalisatie

Veilig een boom vel­len in een druk­ke omge­ving, langs­heen een wan­del­pad of weg, of daar waar iemand kan voor­bij komen, vraagt om sig­na­li­sa­tie en/of het afspan­nen van de omgeving.

Voorkom te allen tij­de onge­wenst bezoek in de zone waar de boom zal vallen.

Onze erva­ring leert dat een lint als afspan­ning niet altijd men­sen ervan weer­houdt om als­nog ver­der te gaan.

Plaats ook een bord met de ver­mel­ding “Bomen Vellen – Gevaar”.

Vanaf dit moment kan het eer­ste, maar slechts klei­ne zaag­werk star­ten. Je begint name­lijk met het vrij maken van de omgeving.

 

Vrij maken omgeving

Zorg dat je tij­dens het vel­len (dit is bij het maken van de val­kerf, vel­sne­de, spint­sne­den en even­tu­eel weg­za­gen van wor­tel­uit­lo­pers of plank­wor­tels) vol­doen­de vrije ruim­te hebt rond­om de stam.

Zo voor­kom je val­par­tij­en tij­dens het gebruik van een ket­ting­zaag en kan je steeds mak­ke­lijk ach­ter­uit indien dit nodig is.

Ruim ook dood hout en tak­ken op rond­om de stam en zaag nu reeds klei­ne struik­jes en boom­pjes weg zodat de omge­ving vol­le­dig vrij is.

 

 

Met het vrij maken van de omge­ving bedoe­len we voor­al de zone rond­om de boom op grond­ni­veau. Zodat je vrij kan bewe­gen zon­der obstakels.

Maar denk hier­bij ook aan tak­ken op hoog­te, van ande­re bomen. Waar de te vel­len boom even­tu­eel kan blij­ven ach­ter haken of inhan­gen. Of waar­door de ande­re bomen kun­nen bescha­digd raken.

Dan kan je best de nodi­ge tak­ken snoei­en, zodat je zeker bent dat de te vel­len boom vrij kan val­len. Zonder scha­de te maken aan de ande­re bomen.

 

Bepalen natuurlijke valrichting

Dit is dik­wijls een moei­lij­ke oefening.

Je dient nu te bepa­len in wel­ke de boom van natu­re, uit eigen gewicht, zou val­len, indien deze rich­ting­loos zou geveld worden.

Door onder de kruin, met uw rug tegen de stam te gaan staan en naar boven te kij­ken en zo rond gans de stam te gaan, kan je zien waar het mees­te gewicht van de kruin zit en in wel­ke rich­ting de boom overhelt.

Bepaal nu deze richting.

Indien je twij­felt aan de natuur­lij­ke val­rich­ting van de boom en voelt dat dit een te moei­lij­ke oefe­ning is, laat je het kap­pen van de boom best aan ons over en staak je best de velling.

Vul gerust het vrij­blij­ven­de con­tact­for­mu­lier in.

 

Bepalen gewenste valrichting

Het is niet altijd zo dat je de boom best velt in de rich­ting van zijn natuur­lij­ke valrichting.

Dikwijls valt de boom best iets meer naar links of rechts, omdat daar juist wel of net iets meer plaats is.

Bepaal nu de gewens­te val­rich­ting en zet deze uit door bij­voor­beeld een stuk tak of uw vel­he­vel in deze rich­ting te leg­gen, dit van­af de stam.

Als de boom vel­len in de gewens­te val­rich­ting niet kan onder eigen gewicht van de boom of door gebruik te maken van een vel­he­vel en wig­gen, dien je bij­ko­men­de hulp­mid­de­len te gebruiken.

Op deze pagi­na gaan we hier ech­ter niet ver­der op in.

 

Bepalen vluchtroutes bij het kappen van een boom

Bij het fout lopen van een vel­ling zou het kun­nen dat je jezelf snel uit de voe­ten moet maken om je niet te verpletteren.

Ook na het aan­bren­gen van de vel­sne­de moet je jezelf uit de zone van het val­be­reik van de boom verwijderen.

Hiervoor zijn er de vlucht­rou­tes. Maak één vlucht­rou­te op +135° ten opzich­te van de gewens­te val­rich­ting en de ande­re op ‑135° ten opzich­te van de gewens­te val­rich­ting. Of anders gezegd, aan de ach­ter­zij­de van de boom en schuin t.o.v. val­kerf die je gaat zagen, zowel links als rechts.

 

Vrij maken vluchtroute

Net zoals je de omge­ving rond de stam heeft vrij gemaakt om vei­lig een boom te vel­len, maak je een spoor over gan­se afstand van de vlucht­rou­te vrij. Dit kun­nen meer­der meters zijn en in func­tie van de hoog­te van de boom.

 

Stappenplan boom vellen zelf

 

Worteluitlopers of plankwortels afzagen

Als een boom plank­wor­tels heeft of wor­tel­uit­lo­pers heeft die het bemoei­lij­ken om straks de stam in te zagen, en mogen ver­wij­derd wor­den zon­der dat de sta­bi­li­teit van de boom in gevaar komt, kan je deze al best weg­za­gen. Hiermede ver­ge­mak­ke­lijk je nadien het maken van de val­kerf en de velsnede.

 

Zagen valkerf

De val­kerf zaag je haaks op de stam en met de ope­ning in de rich­ting van de gewens­te valrichting.

De zool zaag je hori­zon­taal en het dak schuin onder een hoek van 45°.

Het dak en de zool van de val­kerf moe­ten mooi samen­ko­men in één lijn. Deze lijn staat dus haaks op de gewens­te valrichting.

De diep­te van de val­kerf bedraagt best ¼ van de stam­di­a­me­ter en zeker niet te veel.

Het juist zagen van de val­kerf is erg bepa­lend voor het vei­lig vel­len van een boom. Het bepaalt voor een groot stuk waar de boom neer komt.

 

 

Zagen spintsneden en aanduiden breuklijst

Enkele cen­ti­me­ter boven de zool van de val­kerf kan je in de zij­kan­ten van het dak van de val­kerf, zowel links als recht een klei­ne zaag­sne­de geven.

Zeker bij lang­ve­ze­li­ge hout­soor­ten zoals bij­voor­beeld Amerikaanse eik. Om te voor­ko­men dat bij het val­len van de boom de breuk­lijst vol­le­dig afbreekt en er geen hout meer ver­bon­den is tus­sen stam en wor­tel­voet na de velling.

Bij kort­ve­ze­lig hout zal dit niet onmid­del­lijk een pro­bleem vormen.

De breuk­lijst moet 10% van de stam­di­a­me­ter bedra­gen om vei­lig te zijn.

Duid de breed­te van de breuk­lijst aan op de zij­kan­ten van de stam ter hoog­te van de uit­ein­den van val­kerf (links en rechts).

Nu weet je dat je hier niet mag voor­bij zagen, anders zal uw breuk­lijst te klein wor­den en wordt het gevaarlijk.

 

Omgeving verwittigen en vrij van personen

Vooraleer je de vel­sne­de aan­brengt, en de boom zal gaan val­len, dien je zeker te zijn dat er geen per­so­nen in het val­be­reik en omge­ving zijn van de te vel­len boom. Verwittig uw omge­ving door een fluit­sig­naal te geven en hard te roe­pen “vel­ling”, con­tro­leer dat ieder­een weg is, ook uw twee­de man en dat je oog­con­tact heeft.

 

Zagen velsnede en uzelf uit de gevaarzone van de boom verwijderen

Maak nu pas de velsnede.

Zaag steeds gemo­ti­veerd en niet ver­der dan de aan­ge­dui­de breuk­lijst. Dat is heel erg belang­rijk. Want zaag je het schar­nier over en dan komt de boom los te staan. En kan hij alle kan­ten uit val­len. Wat niet mag gebeuren.

De boom zal nu begin­nen val­len in de door jou bepaal­de valrichting.

Ga nu onmid­del­lijk weg van de boom.

Maar houd deze wel in de gaten tij­dens zijn val.

Zodat je moge­lijkst jouw vlucht­weg nog licht kunt bij­stu­ren tij­dens het ver­la­ten van de boom.

Valt de boom niet door zijn eigen gewicht, dan kan je wig­gen en voor­ha­mer gebrui­ken of een velhevel.

 

 

Onttakken en verzagen van de stam is eveneens onderdeel van het veilig vellen van een boom!

Na het vei­lig vel­len van een boom laat je deze niet zomaar achter.

Een op zijn tak­ken rus­ten­de boom kan weg­rol­len of kan­te­len. En dat is erg gevaar­lijk. Want je zou er kun­nen onder raken en jezelf verwonden.

Start het ont­tak­ken van de stam van­af het afge­zaag­de ein­de van de stam.

En werk zo ver­der af in de rich­ting van de top.

Houd er steeds reke­ning mee dat de gevel­de boom nu op zijn tak­ken steunt en dat je die stel­sel­ma­tig gaat afzagen.

De afge­zaag­de boom kan steeds begin­nen rollen.

Als je jezelf dan tus­sen de tak­ken bevind kan dit fataal zijn. Ga daar­om erg voor­zich­tig te werk. Werk stel­sel­ma­tig ook van­af de bui­ten­kant van de kroon zo gelei­de­lijk en gecon­tro­leerd naar bin­nen toe. Steeds van­af een vei­li­ge loca­tie, indien de boom toch zou kantelen.

Verzaag nu de stam in de gewens­te stukken.

Is het voor hout­ver­koop? Vraag aan de opko­per wel­ke leng­tes hij wenst.

Als het nodig is kan je nadien ook de tak­ken hak­se­len.

Of je kan ze ook gewoon opsta­pe­len in een tak­ken­wal of tak­ken­ril. Een tak­ken­ril is erg eco­lo­gisch. Zowel in het bos als in een tuin. Het biedt onder­dak aan vele die­ren en insecten.

 

Nog veel meer dan dit

Bomen vel­len is gevaar­lijk. Niet alles heb­ben wij hier kun­nen weer­ge­ven, er komt veel meer bij kij­ken dan dit alleen.
Laat uw boom vei­lig vel­len door ons; je kan reke­nen op onze door­ge­dre­ven ken­nis, vei­lig­heid en kunde.

Contacteer ons vrij­blij­vend.