Bomen Effect Analyse of BEA. Wat is het en hoe werkt het?

Bomen Effect Analyse voor boomvriendelijk ontwerpen en ontwikkelen

De Bomen Effect Analyse helpt je bij het bepalen van welke mogelijkheden en opportuniteiten er zijn, bij het ontwerpen en de ontwikkeling van een project. En met het maximaal mogelijke behoud van de bestaande bomen, binnen de projectzone of bouwzone.

Een Bomen Effect Analyse of kortweg BEA is namelijk een gedetailleerd onderzoek en proces dat zowel de bestaande bomen en hun eigenschappen, als de impact van een bouwproject of andere civiele werken in de buurt van de bomen, in kaart brengt.

En de knelpunten tussen deze twee bepaalt. Alsook maatregelen aanreikt die je kan nemen om zowel de meest gezonde bomen, en bomen met toekomstverwachting, maximaal te behouden. Om de projectontwikkeling of bouwwerken te kunnen realiseren.

De Bomen Effect Analyse analyseert niet alleen uitvoerig de impact van de geplande ontwikkelingen of bouwactiviteiten op de aanwezige bomen in de omgeving, maar beschrijft ook het waarom van de gemaakte keuzes. En beschrijft ook het waarom van de te nemen maatregelen. Aan de hand van onderbouwde boomtechnische kennis en advies.

Inhoudsopgave

Om bomen mooi en gezond te integreren

Als je je ooit hebt afgevraagd hoe we onze groene vrienden, de bomen, kunnen integreren bij projectontwikkeling, bouwwerken of de aanleg van een plein of weg, dan kom je bij een Bomen Effect Analyse, oftewel BEA terecht. Dewelke je het best aanvangt vanaf de ontwerpfase, zodat je de meeste impact hebt op zowel het bomenbestand als de ontwerpplannen.

Op dat moment zijn alle mogelijkheden nog vrij van al genomen beslissingen, overeenkomsten of contracten. Hiermee zal je vele besparen, als je de Bomen Effect Analyse tijdig opstart en meeneemt in je ontwerpfase of ‑proces.

Wanneer je echter al een stap verder bent dan het ontwerp, en je je project gaat uitvoeren, zoals bij het bouwen van de woning of andere bouwwerkzaamheden, dan kom je terecht bij een boombeschermingsplan. Die de boombeschermingsmaatregelen beschrijft.

Concrete voorbeelden wanneer je een Bomen Effect Analyse gebruikt

Als je betrokken bent als bouwheer, architect of aannemer bij bouwprojecten, infrastructuurwerken, stedenbouwkundige plannen, of gewoon je tuin renoveert, biedt een Bomen Effect Analyse inzicht in hoe jouw project het bestaande bomenbestand kan en zal beïnvloeden.

Door gebruik te maken van een Bomen Effect Analyse begrijp je beter welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen om schade aan de bomen te voorkomen of te minimaliseren, in voornoemde situaties.

Je hebt dan de keuze om je ontwerpplan aan te passen in functie van een maximaal te behouden toekomstboom bijvoorbeeld. Of wanneer een boom geen toekomstverwachting heeft, kan je zijn ruimte misschien beter laten benutten door je bouwkundig project. En op die manier een andere zone, van wel een toekomstboom bijvoorbeeld, vrijwaren en niet bebouwen.

Finaal zal je project door het gebruik van een Bomen Effect Analyse, mooi en duurzaam geïntegreerd zijn tussen de bestaande bomen. En zal je door het inventariseren van geschikte open ruimten en goed doorwortelbare ruimten, opportuniteiten kunnen benutten om nieuwe toekomstbomen te planten.

Waarom is een BEA cruciaal bij civiele werken en bouwprojecten?

Bij civiele constructies, van de aanleg van wegen tot de bouw van nieuwe woonwijken, speelt de BEA of Bomen Effect Analyse een sleutelrol. Dus zowel op grote schaal. Maar ook te midden van drukke constructiewerkzaamheden, infrastructurele ontwikkelingen of zelfs kleinere ingrepen. Zoals het plaatsen van ondergrondse nutsvoorzieningen.

Het garandeert enerzijds dat de levensvatbaarheid en gezondheid van bomen niet over het hoofd worden gezien tijdens de ontwerpfase. Anderzijds voorkom je ernstige schade aan bomen. En beperk je de noodzaak van vaak duurdere boombeschermingsmaatregelen.

Dit zijn de twee belangrijkste redenen waarom een Bomen Effect Analyse belangrijk is bij projectontwikkeling en civiele werken. Van welke aard ook.

Bomen wortelen nu eenmaal in de bodem en civiele werken gaan haast altijd gepaard met grondwerken. Die zich uiteraard ook in de bodem afspelen. Om nu zowel te voldoen aan de behoeften van de civiele werken, als de noden van de bomen, en zonder blijvende en fatale schade te maken aan boomwortels, is het cruciaal tijdig de impact van de werken op de bomen te kennen.

En dit niet alleen ondergronds, maar ook bovengronds. Zitten er geen grote gesteltakken in de weg? Die misschien niet kunnen gesnoeid worden of speciale technieken vereisen? Of kan het transportplan en kranenplan aangepast worden?

Een Bomen Effect analyse is cruciaal omdat je dan nog tijdens de ontwerpfase mogelijkheden hebt, om maatregelen te nemen en keuzes te maken. Om zowel het ontwerp als de bomen maximaal en duurzaam te integreren met elkaar.

Doelen van een Bomen Effect Analyse of BEA

Het voornaamste doel van een BEA is het waarborgen van een harmonieuze co-existentie tussen bomen en stedelijke ontwikkelingen.

Maar ook de motivatie van de gemaakte keuzes is een doel van de Bomen Effect Analyse. Omdat je hiermee al de betrokken partijen informeert en overtuigt van de genomen beslissingen. Zodat je project veel beter gedragen wordt. En de realisatie makkelijker verloopt.

De Bomen Effect Analyse streeft ernaar een evenwicht te vinden. Waarbij zowel jouw project als de bomen om je heen kunnen floreren. Door potentiële risico’s, knelpunten en effecten op voorhand te identificeren. Zodat je de nodige aanpassingen kan maken in het ontwerp, om de impact op bomen te minimaliseren.

Waarom zou je altijd een BEA moeten overwegen?

Elke keer dat je een project start dat in de buurt van bomen plaatsvindt, is het verstandig een BEA of Bomen Effect Analyse te overwegen.

Het is niet alleen een kwestie van ecologische verantwoordelijkheid. Maar ook van praktische voorzichtigheid.

Beschadiging van bomen kan en zal leiden tot extra kosten en vertragingen in het project. En heden ten dage vaak zelfs met juridische gevolgen.

Vaak wordt een Bomen Effect Analyse ook wettelijk opgelegd in de omgevingsvergunning. Of kan je niet anders, omdat bomen wettelijk moeten behouden blijven. En er vaak een garantie van de goede conditie van de bomen na de werken, wordt geëist van de opdrachtgevers.

Ingrijpen vanaf de ontwerpfase is dan ook een erg krachtig instrument, om deze doelstellingen te behalen.

Bovendien draagt het behoud van bomen bij aan de biodiversiteit, de esthetiek van de omgeving en de algehele kwaliteit van leven door al de ecosysteemdiensten die bomen leveren. Een reden te meer om steeds een Bomen Effect Analyse op te lijnen in het begin van de projectfase.

Het belang van de BEA bij ontwikkelingsprojecten

Wanneer je aan de slag gaat met een ontwikkelingsproject, ongeacht de schaal, is het cruciaal om de ecologische voetafdruk die je achterlaat te minimaliseren. Zie maar naar de wettelijke verplichting van een MER (Milieu Effecten Rapport) waarbij ook de bomen in beeld komen.

Een Bomen Effect Analyse helpt je precies dat te doen, door te fungeren als een brug tussen duurzame ontwikkeling en milieubehoud, om je ecologische voetafdruk te beperken.

Het biedt een gestructureerd kader waarmee je doorheen de interacties tussen je bouwplannen en de bestaande boompopulatie kan navigeren. En waardoor je een verantwoorde burger en ontwikkelaar bent. Die zijn project ook zal gedragen worden door de gemeenschap. Met alle voordelen van dien.

Onderdelen van een BEA, het stappenplan

Een Bomen Effect Analyse of BEA is niet zomaar een rapport; het is een proces dat best begint bij de vroege ontwerpfase van je project. En bijgestuurd wordt naarmate je ontwerpfase vordert naar de bestekfase en uitvoeringsfase.

Op de verschillende momenten van de projectfase is input vanuit de Bomen Effect Analyse nuttig en wenselijk.

Volgende stappen tref je aan in een Bomen Effect Analyse:

Identificatie en inventarisatie van bomen en opportuniteiten

Het omvat de identificatie en inventarisatie van bomen. De beoordeling van hun gezondheid en levensvatbaarheid. En hun huidige risico’s en toekomstverwachtingen. Samen de bomentoets genaamd.

Onze pagina over de bomentoets geeft je veel meer inzicht over hoe we komen tot het beoordelen en categoriseren van de bestaande bomen.

Bepalen welke bomen het waard zijn om te behouden

Wanneer alle bomen, betrokken bij het project zijn geïnventariseerd, ga je bepalen welke bomen, zonder impact van het project, te behouden zijn, of welke omwille van lage toekomstverwachtingen en slechte conditie, beter ineens verwijderd worden. En plaats maken voor het nieuwe project.

Studie van de impact van het project, belangrijk onderdeel van de Bomen Effect Analyse

Nadien volgt de analyse van de impact van het project of de geplande werken op het bestaande bomenbestand.

Je zoekt hierbij de knelpunten op tussen het ontwerp en de aanwezig bomen op het terrein. Knelpunten zijn bijvoorbeeld grondwerkzaamheden voor de bouw van funderingen in de boombeschermingszone van bomen. Of erger nog; werken in de boomverankeringszone.

Lees meer over de boombeschermingszone en de boomverankeringszone.

Bepalen van de maatregelen

En finaal biedt de Bomen Effect Analyse voorstellen van maatregelen om negatieve de effecten van je project op de bomen te verminderen of volledig te vermijden.

Maatregelen kunnen inhouden dat je het ontwerp aanpast, of dat je op een boomsparende manier gaat werken zodat geen schade gemaakt wordt in bijvoorbeeld de boombeschermingszone. In geval van het voorbeeld van het plaatsen van een fundering, kan een geschikte maatregel zijn dat je met paalfundering werkt. Met een daarop een dragende en zwevende betonplaat. In plaats van de te plaatsen op de bodem, en hiervoor graafwerken moet uitvoeren.

Deze stappen zorgen voor een grondige evaluatie. En leveren concrete aanbevelingen op die je kunt integreren in je ontwerp en bouwplannen.

Start met een Bomen Effect Analyse vroeg in de projectfase

Het is het meest effectief om een Bomen Effect Analyse (BEA) zo vroeg mogelijk in de projectfase te starten. Idealiter tijdens de conceptuele of planningsfase. Vóórdat er definitieve ontwerpen of bouwplannen zijn vastgesteld. Dit heeft meerdere voordelen.

Redenen waarom je best vroeg start met een BEA:

Integratie in het ontwerp

Door vroeg met een BEA te beginnen, kun je de bevindingen en aanbevelingen integreren in het ontwerp van je project. Dit voorkomt dat je later in het project kostbare aanpassingen moet maken.

Voorkomen van onnodige conflicten

Je identificeert vroegtijdig potentiële conflicten tussen de geplande ontwikkeling en bestaande bomen. Wat je in staat stelt om ontwerpoplossingen te bedenken die deze conflicten minimaliseren of elimineren.

Kostenbesparing

Het vermijden van schade aan waardevolle bomen. Of het moeten herzien van bouwplannen op een later tijdstip kan leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen.

Compliance en vergunningen

Een vroege BEA kan helpen bij het verkrijgen van de nodige bouw- en kapvergunningen. Aangezien je kunt aantonen dat je de impact op bomen hebt overwogen en maatregelen hebt genomen om deze te minimaliseren.

Publieke en stakeholder goedkeuring

Het vroegtijdig tonen van je inzet voor het behoud van bomen kan helpen bij het verkrijgen van publieke steun. En de goedkeuring van belanghebbenden, wat cruciaal kan zijn voor het succes van je project.

Welke maatregelen biedt een Bomen Effect Analyse?

Een Bomen Effect Analyse kan diverse maatregelen voorstellen om de negatieve impact op bomen te beperken of geheel te vermijden, zoals:

Beschermingszones

Het instellen van duidelijk gemarkeerde beschermingszones rond bomen. Om te voorkomen dat bouwactiviteiten de wortels, stam of kroon beschadigen.

Aanpassing van het ontwerp

Het wijzigen van de lay-out, het ontwerp of de positionering van geplande structuren of voorzieningen. Om belangrijke bomen te behouden. Denk hierbij ook aan het ontwerpen van ondergrondse groeiplaatsconstructies die dubbel gebruik van de bodem mogelijk maken. En zorgen voor toekomstbomen.

Bouwmethoden

Het aanbevelen van specifieke bouwtechnieken of ‑methoden die de impact op bomen minimaliseren. Zoals het vermijden van graafwerk in de wortelzone.

Snoeien van bomen en groeiplaatsverbetering

Wanneer er conflicten zijn met bovengrondse delen kan het nodig zijn grote bomen te snoeien, of om de conditie van de boom te vrijwaren ze te voorzien van een groeiplaatsverbetering.

Verplanten van bomen

Bomen die verplantbaar zijn, kunnen verplaats worden, zodat ze niet meer in conflict komen met de werken of het bouwproject.

Aanpassen transportplan en kranenplan

Door een doordacht transportplan en kranenplan op te stellen, kan de impact op bomen vaak sterk verminderd worden.

Tijdelijke voorzieningen

Het toepassen van tijdelijke maatregelen tijdens de bouwfase, zoals wortelgeleidingssystemen, boombeschermingsbarrières en het voorkomen van bodemschade, wortelschade en bodemverdichting, zijn belangrijke maatregelen. Ze zijn vaak lokaal en tijdelijk. Volledig in functie van de werken die er op dat moment worden uitgevoerd.

Compensatie en heraanplanting

Wanneer het verwijderen van bomen onvermijdelijk is, kan een BEA compenserende herbeplanting of andere ecologische compensatiemaatregelen voorstellen.

Door deze maatregelen te integreren, zorgt een Bomen Effect Analyse of BEA niet alleen voor de bescherming van bomen tijdens je project. Maar draagt het ook bij aan de langere termijn duurzaamheid en leefbaarheid van de omgeving.

Het zorgt ervoor dat je project mooi integreert in de omgeving. En bomen toekomst hebben. Waardoor je project nog waardevoller wordt. Zeker nu meer en meer mensen belang hechten aan een groene omgeving. En terecht.

Voordelen van een BEA voor de bouwheer en de gemeenschap

De voordelen van een BEA strekken zich verder uit dan alleen het behoud van bomen; ze raken aan de bredere gemeenschap en het milieu.

Groene ruimtes spelen een cruciale rol in stedelijke omgevingen door luchtzuivering, temperatuurregulatie, en het bieden van recreatieve ruimtes.

Door middel van een BEA zorg je ervoor dat de voordelen van deze ecosysteemdiensten die bomen leveren, behouden blijven. Zelfs wanneer nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden.

Een oproep tot actie

Het laten uitvoeren van een Bomen Effect Analyse zou geen nagedachte moeten zijn, maar een integraal onderdeel van je projectplanning.

Door vanaf het begin rekening te houden met de impact op bomen, vermijd je niet alleen mogelijke complicaties. Maar draag je ook bij aan een groenere en duurzamere toekomst.

Dus, of je nu een projectleider, architect, bouwheer of huiseigenaar bent die droomt van een aanbouw, denk aan de bomen. En hoe een BEA jouw project kan verrijken.

Veel meer dan een checklist

De Bomen Effect Analyse is meer dan een checklist. Het is een essentiële stap in het plannen van elk project. Dat de potentie heeft om de natuurlijke omgeving te beïnvloeden.

Door rekening te houden met de bomen in en rond jouw projectgebied, draag je niet alleen bij aan de bescherming van het milieu. Maar zorg je ook voor een vlotter verloop van je werkzaamheden.

Dus, de volgende keer dat je aan de slag gaat, onthoud dan dat een BEA niet alleen een goede praktijk is, maar ook een slimme.