Bomen en hun ecosysteemdiensten
Wat zijn ecosysteemdiensten van bomen?
Ecosysteemdiensten van bomen zijn de voordelen die mensen ontvangen van natuurlijke ecosystemen. In het geval van bomen, omvatten deze diensten een breed scala aan ecologische, sociale en economische voordelen die bijdragen aan de kwaliteit van leven.
Ecosysteemdiensten zijn de voordelen die mensen ontvangen van de natuurlijke omgeving en gezonde ecosystemen.
Voor bomen in stedelijke gebieden omvatten deze diensten luchtzuivering, klimaatregulering, waterbeheer, biodiversiteitsondersteuning, en sociale en economische voordelen.
Inhoudsopgave
Toggle
Betekenis en voordelen van ecosysteemdiensten door bomen voor mensen en dieren
Luchtkwaliteit
Bomen filteren verontreinigende stoffen uit de lucht, zoals fijnstof, ozon, en kooldioxide, en produceren zuurstof.
Bomen in steden dragen bij aan het verbeteren van de luchtkwaliteit door het afvangen van verontreinigende stoffen zoals fijnstof en stikstofdioxide.
Ze slaan ook koolstofdioxide op, wat bijdraagt aan de vermindering van de koolstofvoetafdruk van de stad.
Klimaatregulering
Bomen verminderen het stedelijk hitte-eilandeffect door schaduw te bieden en door verdamping of evapotranspiratie de omgevingstemperatuur te verlagen. Onderzoek via “Bomen zijn cool” toont aan dat stadsgroen de luchttemperatuur in Antwerpen bijvoorbeeld met gemiddeld 3 à 4°C kan verminderen, vooral tijdens de zomermaanden.
Waterbeheer
Wortelsystemen van bomen helpen bij het absorberen van regenwater, waardoor de belasting van het rioolstelsel vermindert en overstromingen worden voorkomen. Door regenwater op te nemen en te vertragen, verminderen bomen de belasting op het rioolstelsel en helpen ze overstromingen te voorkomen.
Biodiversiteit
Bomen bieden habitat en voedsel voor verschillende diersoorten, wat bijdraagt aan de biodiversiteit. Stedelijke bomen ondersteunen een verscheidenheid aan flora en fauna, en dragen bij aan een hogere biodiversiteit in de stad.
Gezondheid en welzijn
Groen in de omgeving vermindert stress, bevordert fysieke activiteit, en heeft positieve effecten op de geestelijke gezondheid. Bomen en groenruimtes verbeteren de mentale en fysieke gezondheid van stedelingen door stress te verminderen, meer mogelijkheden voor recreatie te bieden en de algehele leefbaarheid te verhogen.
Economische voordelen
Bomen verhogen de waarde van onroerend goed, verminderen energiekosten door natuurlijke verkoeling en windbescherming, en bevorderen toerisme en recreatie.
Invloed op stedelijk boombeheer
Het begrip ecosysteemdiensten heeft stedelijk boombeheer beïnvloed door het belang van bomen in stedelijke gebieden te benadrukken en aan te zetten tot integratie van groen in stedelijke planning en beleid. Dit heeft geleid tot:
- Geïntegreerde groene infrastructuurplannen.
- Investeringen in het planten en onderhouden van bomen.
- Ontwikkeling van beleidskaders die de waarde van bomen erkennen en beschermen.
Grondleggers van ecosysteemdiensten van bomen
Het concept van ecosysteemdiensten werd prominent gemaakt door ecologen zoals Gretchen Daily en Robert Costanza in de jaren 90. Hun werk legde de basis voor de economische waardering van ecosysteemdiensten.
Methoden om ecosysteemdiensten te berekenen
i‑Tree Software
Een suite van tools ontwikkeld door de USDA Forest Service die de structurele, ecologische en economische voordelen van stedelijke bomen kwantificeert.
Ecosystem Valuation
Economische modellen en methoden zoals “willingness to pay” en kostenbesparingen worden gebruikt om de waarde van ecosysteemdiensten te schatten.
Luchtkwaliteitsmodellen
Deze berekenen de hoeveelheid vervuiling die door bomen wordt verwijderd en de daarmee gepaard gaande gezondheidsvoordelen.
Verdere impact op stedelijk boombeheer
De focus op ecosysteemdiensten heeft geleid tot meer wetenschappelijk onderbouwde benaderingen in stedelijk boombeheer. Enkele concrete invloeden zijn:
Strategisch planten en onderhoud
Selectie van boomsoorten die de meeste voordelen bieden voor specifieke stedelijke omgevingen, bijvoorbeeld soorten die goed zijn in het verminderen van luchtvervuiling of waterbeheer.
Langetermijnplanning
Integratie van groeninfrastructuur in stadsplanning om toekomstige generaties te verzekeren van de voordelen van bomen.
Bewustzijn en educatie
Gemeenten en organisaties informeren bewoners over de voordelen van stedelijke bomen, wat kan leiden tot meer steun en betrokkenheid van de gemeenschap bij boomplantprogramma’s.
Kwantificering van ecosysteemdiensten
Ecosysteemdiensten worden steeds meer gekwantificeerd om hun waarde aan te tonen en beleidsbeslissingen te ondersteunen. Hier zijn enkele specifieke methoden en tools die worden gebruikt:
i‑Tree Tools
- i‑Tree Eco: Berekent de structurele waarde van een bomenbestand en de ecologische en economische voordelen.
- i‑Tree Canopy: Gebruikt luchtfoto’s en GIS om de dekking van het bladerdak en de bijbehorende voordelen te schatten.
- i‑Tree Hydro: Analyseert de effecten van bomen op waterafvoer en waterkwaliteit.
Ecologische en gezondheidseffecten
- Luchtkwaliteitsmodellen: Deze gebruiken gegevens over de luchtverontreiniging om de hoeveelheid vervuiling die door bomen wordt geabsorbeerd te berekenen en de resulterende gezondheidsvoordelen te schatten.
- Koolstofopslag en ‑vastlegging: Bomen spelen een rol in de opslag van koolstof, wat bijdraagt aan de mitigatie van klimaatverandering. Dit wordt vaak berekend in termen van tonnen CO2 opgeslagen per jaar.
Economische modellen rond ecosysteemdiensten van bomen
- Willingness to Pay: Onderzoeksmethoden waarbij bewoners aangeven hoeveel ze bereid zijn te betalen voor de voordelen die bomen bieden.
- Kosten-batenanalyse: Vergelijking van de kosten van boombeheer met de economische waarde van de ecosysteemdiensten die ze leveren, zoals energiebesparing door schaduw en vermindering van gezondheidskosten door schonere lucht.
Grondleggers en historie
De conceptuele basis voor ecosysteemdiensten werd gelegd in de jaren 70 en 80, maar het kreeg brede aandacht door het werk van wetenschappers zoals Gretchen Daily en Robert Costanza in de jaren 90. Hun publicaties benadrukten de noodzaak om de waarde van natuur in economische termen uit te drukken, wat leidde tot de integratie van ecosysteemdiensten in milieubeleid en stedelijk beheer.
- Gretchen Daily: Haar werk richtte zich op het kwantificeren van de diensten die ecosystemen aan de mens leveren.
- Robert Costanza: Zijn onderzoek naar de economische waarde van ecosysteemdiensten was baanbrekend en hielp beleidsmakers de financiële impact van natuurlijke hulpbronnen te begrijpen.
Praktische voorbeelden van ecosysteemndiensten van bomen
Het kwantificeren en waarderen van ecosysteemdiensten van bomen helpt steden om te beslissen over investeringen in groeninfrastructuur en om de voordelen van bomen duidelijk te communiceren aan bewoners en besluitvormers. Deze aanpak ondersteunt duurzame stedelijke ontwikkeling en draagt bij aan de verbetering van de leefbaarheid en milieukwaliteit in stedelijke gebieden.
Er zijn verschillende steden die de ecosysteemdiensten van hun bomen hebben in kaart gebracht. Hier zijn enkele voorbeelden:
Specifieke initiatieven in Antwerpen
Project ‘Bomen zijn cool’
Dit burgerwetenschapsproject van de Universiteit Antwerpen onderzoekt de bijdrage van bomen in private tuinen aan de verkoeling van de stad en andere ecosysteemdiensten. Het project benadrukt de rol van zowel openbaar als privaat groen in het verbeteren van de leefbaarheid en klimaatadaptatie in de stad (UAntwerpen).
Stadsbeleid en groenplanning
Antwerpen heeft plannen en initiatieven om meer bomen te planten en bestaande groenvoorzieningen te onderhouden, zoals het Bomenplan van de stad Antwerpen. Dit plan richt zich op het aanplanten van grote bomen en het verbeteren van groeiplaatsen om de voordelen van stedelijk groen te maximaliseren (UAntwerpen).
New York City, USA
- Project: MillionTreesNYC
- Grootte: Meer dan een miljoen bomen.
- Ecosysteemdiensten: Vermindering van luchtvervuiling, koolstofopslag, stormwaterbeheer en energiebesparing.
- Resultaten: Bomen in New York City besparen jaarlijks miljoenen dollars aan energiekosten, verminderen de koolstofvoetafdruk en verbeteren de luchtkwaliteit aanzienlijk.
London, UK
- Project: i‑Tree Eco London
- Grootte: Ongeveer 8,4 miljoen bomen.
- Ecosysteemdiensten: Koolstofopslag, luchtvervuilingsverwijdering, waterretentie en temperatuurregulatie.
- Resultaten: Bomen in Londen slaan jaarlijks ongeveer 2,4 miljoen ton koolstof op en verwijderen aanzienlijke hoeveelheden vervuilende stoffen zoals stikstofdioxide en fijnstof uit de lucht.
Melbourne, Australia
- Project: Urban Forest Strategy
- Grootte: Ongeveer 77.000 straatbomen.
- Ecosysteemdiensten: Verkoeling, luchtkwaliteitverbetering, waterbeheer en verhoogde biodiversiteit.
- Resultaten: De bomen in Melbourne verminderen het stedelijke hitte-eiland effect en zorgen voor een aangenamere leefomgeving door het verlagen van de temperatuur in de stad.
Toronto, Canada
- Project: Every Tree Counts
- Grootte: Ongeveer 10,2 miljoen bomen.
- Ecosysteemdiensten: Koolstofopslag, luchtvervuilingsverwijdering, stormwaterbeheer en energiebesparing.
- Resultaten: De stedelijke bomen in Toronto slaan jaarlijks ongeveer 1,1 miljoen ton koolstof op en besparen de stad miljoenen dollars door verminderde energiebehoeften.
Chicago, USA
- Project: i‑Tree Eco Chicago
- Grootte: Ongeveer 3,6 miljoen bomen.
- Ecosysteemdiensten: Luchtvervuilingsverwijdering, koolstofopslag, stormwaterbeheer en energiebesparing.
- Resultaten: Chicago’s bomen verwijderen jaarlijks ongeveer 18.000 ton luchtverontreinigende stoffen en besparen miljoenen dollars aan energiekosten.
Deze voorbeelden illustreren hoe steden over de hele wereld de waarde van bomen erkennen en actief werken aan het kwantificeren en maximaliseren van de ecosysteemdiensten die ze bieden. Door dergelijke projecten kunnen steden hun groene infrastructuur beter beheren en de levenskwaliteit van hun inwoners verbeteren.
Besluit ecosysteemdiensten van bomen
Door het begrip van ecosysteemdiensten van bomen en de ontwikkeling van tools zoals i‑Tree, kunnen beleidsmakers, planners en gemeenschappen beter geïnformeerde beslissingen nemen over het beheer van stedelijke bomen en de integratie van groen in stedelijke gebieden, wat leidt tot verbeterde milieukwaliteit en leefbaarheid in stedelijke gebieden.