Boombeschermingszone
Boombeschermingszone (TBBZ) noodzakelijk om bomen te beschermen op werven
Wat is de Boombeschermingszone (TBBZ)?
De boombeschermingszone, vaak afgekort als TBBZ, is een beschermde zone rondom een boom op een bouwwerf of werkterrein.
Deze zone is essentieel om de wortels, stam en kroon van de boom te beschermen tegen schade die kan ontstaan door bouwwerkzaamheden.
De bescherming van deze driedimensionale zone is cruciaal omdat je de gezondheid van de boom wenst te waarborgen.
Inhoudsopgave
Toggle
Waarvoor dient de TBBZ?
De TBBZ of totale boombeschermingszone, dient meerdere doelen:
Bescherming van de boomwortels
Ten eerste kunnen bouwwerkzaamheden de wortels van een boom fysiek beschadigen, wat zal leiden tot verminderde conditie of gezondheid van de boom. En ten tweede zullen boomwortels afsterven in geval van bodemcompactatie door zwaare werfverkeer. Beiden soorten wortelschade dien je te vermijden.
Bescherming van de stam en takken
Activiteiten zoals het gebruik van zware machines kunnen de stam en takken van een boom beschadigen. Waardoor, net zoals bij het beschadigen van wortels, de conditie van de boom in het gedrang kan komen. En de boom meer kans op infecties en aantastingen heeft.
Behoud van de natuurwaarde en ecologische waarde
Bomen spelen een belangrijke rol in het ecosysteem, waaronder het bieden van habitat voor dieren, het verbeteren van de luchtkwaliteit en het bijdragen aan de esthetische waarde van de omgeving.
Hoe groot is de boombeschermingszone van een boom, en hoe bereken je deze?
De omvang van de boombeschermingzone TBBZ bereken je doorgaans op basis van de diameter van de stam van de boom op 1 meter hoogte. Een gangbare methode is om een straal van de TBBZ te bepalen die gelijk is aan een veelvoud van de stamdiameter. Voorbeelden van dergelijke berekeningen zijn:
- Een straal van 12 keer de stamdiameter voor jonge bomen.
- Een straal van 15 keer de stamdiameter voor oudere bomen.
De straal van de totale boombeschermingszone, berekend volgens het SB250 (Standaardbestek 250 voor de wegenbouw), drukt je uit in centimeter en bedraagt 12 maal de stamdiameter gemeten in cm, op 1 m boven de grond. Deze straal zet je uit aan de stamvoet van de boom.
De straal is echter nooit minder dan 2 m of groter dan 15 m.
De beschermingszone is driedimensionaal. En voor de berekening van de hoogte ervan rekent men 1 meter onder het maaiveld tot de uiterste top van de kruin. De zone op het grondvlak staat in relatie tot de kroonprojectie.
Maatregelen binnen de boombeschermingzone bij werken
Tijdens civiele werkzaamheden of bouwactiviteiten rondom bomen is er de fundamentele regel om ingrepen zoals grondverzet, transport en opslag binnen de beschermingszones van de bomen te vermijden. En te voorkomen.
Deze Tree Protection Buffer Zones (TBBZ) moeten gedurende het gehele bouwproces omheind worden met stevig hekwerk. Want anders is betreding door onbevoegden gemakkelijk mogelijk en zal je schade aan de bomen niet kunnen voorkomen.
Daarnaast is het van groot belang dat je de trajecten voor nutsvoorzieningen, riolering en andere geulen buiten deze boombeschermingszone aanlegt. Want een geul doorheen de boombeschermingzone zorgt voor enorm veel wortelschade.
Ook moet bij de inrichting van de bouwplaats en denk hierbij aan de logistiek, parkeerregelingen, plaatsing van bouwkranen, opslag van bouwmaterialen, grond en plaatsing van bouwketen, rekening gehouden worden met het vrijwaren van deze zones.
Mochten werkzaamheden in de boombeschermingszone onontkoombaar zijn, dan zijn aanvullende voorzorgsmaatregelen en een aangepaste werkwijze vereist. De potentiële impact van de geplande werkzaamheden binnen de boombeschermingzone dient zorgvuldig beoordeeld te worden.
Bij werkzaamheden binnen de boombeschermingszone moet je specifieke maatregelen nemen. Omdat je bomen alleen kan beschermen door de impact van de werken erop tot een minimum te beperken.
Deze maatregelen kunnen bestaan uit:
Aanpassen van het ontwerp
Wanneer je de boomdeskundige vroeg in het project betrekt, heb je veel voordelen. Niet alleen omdat je de bouwplannen kan aanpassen in functie van de aanwezige bomen, maar ook omdat je enorm zal besparen op moeilijkere en duurdere bouwtechnieken.
Kortom, je kan beter op de tekentafel je project reeds aanpassen, dan dat je tijdens de bouw veranderingen moet gaan doorvoeren omwille van grote wortels die in de weg zitten.
Gebruik maken van specifieke bouwtechnieken
- Gestuurde horizontale boringen; hierbij worden nutsvoorzieningen onder de grond aangebracht door onder de wortelzone door te boren, zodat de wortels ongestoord blijven,
- Schroefpalen; dit zijn fundamenten die in de grond worden geschroefd zonder het vergraven van grond of grondverzet, wat de wortels intact laat,
- Berlinerwanden; plaatsen van stalen profielen (H‑profielen of I‑profielen) in de grond op regelmatige afstanden. Tussen deze profielen worden houten planken, stalen platen of betonnen panelen geplaatst om de aarde op zijn plaats te houden,
- Soil-mixwanden; Cutter Soil Mix (CSM) wand of gemengde grondwand, is een constructietechniek die gebruikt wordt voor de vorming van grondkerende of waterkerende wanden en funderingselementen. Deze techniek mengt de in situ bodem met een bindmiddel, meestal een cementgebonden grout, om de mechanische eigenschappen van de grond te verbeteren en een solide, structurele wand te creëren. Bemerk dat er wortelsnoei en het plaatsen van een folie kan moeten voorafgaan. Zodat wortels aan de rand van de boombescermingzone niet in contact komen met uitlogende materialen zoals cement of andere bestanddelen van de grout,
- Puntfundaties; dit zijn smalle, diepe funderingen die minder invasief zijn dan traditionele funderingen. Ze kunnen tussen de belangrijkste wortels worden geplaatst om verstoring te verminderen. Teneinde wortelschade te voorkomen moet op de plaats van installatie wortelonderzoek gebeuren zodat geen grote wortels beschadigd worden in de boombeschermingszone,
Gebruik maken van specifieke grondtechnieken
- Grondzuigwagen; bij deze techniek wordt grond rond de wortels weggezogen in plaats van gegraven, wat minder impact heeft op de wortels en hun structuren,
- Airspade; bij deze techniek wordt perslucht gebruikt om de bodem voorzichtig weg te blazen zonder de wortels te beschadigen,
- Dikke stalen rijplaten; met voorziening van watergift en zuurstofkokers onder de platen,
- Tijdelijke hakselhoutlaag in combinatie met kunststof rijplanten.
Fysieke barrières
Het plaatsen van hekken of andere fysieke barrières rondom de boombeschermingszone om te voorkomen dat machines of bouwmaterialen de zone betreden.
Grondbedekking
Het aanbrengen van een beschermende laag, zoals mulch, om de wortelzone te beschermen tegen verdichting.
Beperkingen op graafwerkzaamheden
Het vermijden van machinale graafwerkzaamheden binnen de TBBZ of het uitvoeren van dergelijke werkzaamheden met de hand of met wortelsparende technieken om wortelschade te minimaliseren.
Monitoring en onderhoud
Laat regelmatige inspecties uitvoeren door een boomdeskundige, zodat deze de conditie en gezondheid van de bomen kan monitoren. En zodat je tijdig kan ingrijpen bij eventuele problemen.
Een voorbeeld hiervan is de watergift bij bomen. Als bronbemaling de grondwater tafel verlaagt, komen boomwortels snel droog te staan en krijg je uitdroging. En als je dan niet tijdig ingrijpt door voldoende te bewateren, gaan er zoveel houtvaten verloren, dat de boom misschien afsterft.
Ondergrondse groeiplaatsinrichtingen
Door gebruik te maken van de meest recente ontwikkelingen op het gebied van ondergrondse groeiplaatsinrichtingen zal je ook boomsparend werken. Omdat je met deze technieken een tweede maaiveld creëert, waardoor je geen boomwortels beschadigt in de bomen. En er tevens geen bodemcompactatie optreedt, bij gebruik van bijvoorbeeld een parkeerplaats of rijweg.
Hierbij kan men gebruik maken van of combinatie van:
- Bomenzand,
- Bomengranulaat,
- Boomkratten, waarmee je de boom over voldoende doorwortelbare ruimte laat beschikken en toch een dragende structuur maakt,
- Soil cells of Silva cells,
- Sandwichconstructies, zodat je de bodem ontkoppelt door middel van een luchtspouw,
- Watershellsystemen,
- Watergift systemen die stormwater naar de groeiplaatsen leiden, met als doel twee zaken te combineren: water runoff beperken en bomen irrigeren,
- Drainagesystemen,
- Luchtcirculatiesystemen,
- Water- en luchtdoorlatende bestratingen en verhardingen.
Bijkomende mogelijke maatregelen binnen de boombeschermingszone
- Watergiftsystemen, teneinde uitdroging omwille van bronbemaling te voorkomen,
- Monitoring van het bodemvocht op verschillende dieptes,
- Verbetering en/of uitbreiding van de groeiplaatsen, waarmee je de conditie van de boom steeds ondersteunt,
- Snoeien van bomen en/of omstaande bomen,
- Horizontaal of verticaal ploffen van de bodem, zodat je de kwaliteit van de doorwortelbare bodem verbetert.
Voorschriften in het SB250 versie 4.1a
Het Standaardbestek 250 (SB250) versie 4.1a bevat specifieke voorschriften voor de bescherming van bomen op bouwplaatsen. Deze voorschriften benadrukken het belang van het instellen van een boombeschermingszone. En het nemen van de juiste beschermende maatregelen.
Dit standaardbestek dient als richtlijn voor het opstellen van bestekken voor wegenbouw en andere civieltechnische werken. Waarbij de bescherming van bomen een geïntegreerd onderdeel is van de planning en uitvoering van werken.
Voor meer gedetailleerde informatie en specifieke bepalingen kunt u de digitale versies van het Standaardbestek 250 versie 4.1a raadplegen. Onder andere via de website van Wegen en Verkeer (VLARIO en Wegen en Verkeer).
Door deze richtlijnen te volgen, kan je bouw- en civieltechnische projecten uitvoeren zonder de integriteit en gezondheid van waardevolle bomen in gevaar te brengen.