VTA-controle van bomen
Waarom een VTA-controle?
Een VTA-controle geeft door middel van een visueel en non-destructief onderzoek een duidelijk en snel beeld van de gezondheidstoestand en veiligheidstoestand waarin bomen zich bevinden.
En omdat bomen een onmisbaar onderdeel zijn van onze leefomgeving, wensen we ze zo lang mogelijk te behouden in goede gezondheid. Want ze zorgen voor onze zuurstof, verbeteren de luchtkwaliteit, bieden schaduw, verkoeling en huisvesting voor insecten en dieren. Bijkomend hebben ze een positieve invloed op ons welzijn.
Inhoudsopgave
Toggle
Tegelijkertijd kunnen bomen, als je ze niet goed onderhoudt, een risico vormen. Losse takken, intern houtrot of instabiliteit van de boom kunnen leiden tot gevaarlijke situaties.
Hier komt de VTA-controle of Visual Tree Assessment in beeld.
Deze methode is ontwikkeld om snel en effectief de gezondheid, breukgevoeligheid en stabiliteit van bomen te beoordelen. Waardoor we met de gepaste maatregelen onze groene infrastructuur veilig en duurzaam kunnen beheren. Dit op een kostenefficiënte manier, want we kunnen de juiste prioriteiten stellen binnen het onderzochte bomenbestand.
De groeiende verantwoordelijkheid van overheden, bedrijven en particulieren om bomen veilig en gezond te houden, benadrukt de noodzaak van een gedegen VTA-controle van bomen.
Het biedt niet alleen een inzicht in de huidige staat van een boom, maar vormt ook de basis voor verdere maatregelen zoals inventarisaties, bomeneffectanalyses (BEA) en boombeschermingsplannen. En de planning naar de toekomst.
Hoe werkt de VTA-controle of Visual Tree Assessment?
De VTA-controle is een manier om een boom te inspecteren.
Het principe is eenvoudig maar krachtig. Door afwijkingen, defecten of gebreken aan de buitenkant van de boom te observeren, kan een deskundige problemen aan de binnenkant van de boom identificeren.
Deze aanpak werd ontwikkeld door de Duitse boomdeskundige Claus Mattheck en zijn team. Mattheck baseerde zijn methode op biomechanica en natuurwetten, waarbij hij het gedrag van bomen analyseerde en vertaalde naar praktische diagnostische technieken.
In de loop der tijd zijn er weliswaar nieuwe inzichten bij gekomen van onder andere Alex Shigo en Duncan Slater. Welke laatste voor een belangrijk nieuw inzicht over vorken in bomen en plakoksels zorgde.
Tijdens een VTA-controle kijkt onze boomcontroleur naar vier hoofdcriteria.
Groei en vitaliteit
De algehele conditie van de kroon, bladeren en wortelstructuur.
Visuele afwijkingen
Scheuren, zwammen, verkleuringen of andere externe tekenen van schade of gebreken.
Mechanische eigenschappen
De stabiliteit van de stam en takken in relatie tot de omgeving.
De risico’s naar de omgeving toe.
Naast breukgevoeligheid en stabiliteit beoordeel je op basis van voorgaande finaal de veiligheidsrisico’s die de boom vormt. Enerzijds op basis van de kans op falen van een onderdeel van de boom (stamvoet, stam, kroon, tak, …) en de aanwezige of mogelijk aanwezige target in de nabijheid van de boom.
Waarop beoordeel je een boom bij een VTA-controle?
Bij een VTA-controle of Visual Tree Assessment beoordeel je onder andere volgende parameters van de boom:
- bladzetting
- bladkleur
- scheutlengte
- grote van de vruchten
- kroonarchitectuur en ‑structuur
- kroonkwaliteit
- is er taksterfte
- holten
- inrottingen
- mechanische schade
- zware elleboogtakken
- zware zuigers
- scheuren
- torsies
- wortelgestel
- wurgwortels
- standplaats
- wondovergroeiing
- reactiehout
- …
En als er twijfel bestaat over de gezondheid of stabiliteit van de boom, kan aanvullend onderzoek of nader onderzoek nodig zijn. Nader onderzoek kan betekenen dat een trekproef of een tomografie noodzakelijk is.
Bij de VTA-controle wordt de boom op vele parameters gecontroleerd en beoordeeld. Dit allemaal door een bekwame boomtechnisch adviseur die zich op de begane grond bevindt.
Er wordt niet met hoogtewerker of klimmend geïnspecteerd bij een VTA-controle. Wanneer later blijkt dat dergelijke inspectie nodig is, zal hiervoor nader onderzoek opgelijnd worden. Maar valt dit buiten de VTA-controle. De VTA-controle kan namelijk wel uitwijzen dat een klimmende inspectie of winterinspectie, als maatregel voor de boom, noodzakelijk zijn.
Wat is het doel van VTA-controle?
Het doel van de VTA-controle is het waarborgen van de veiligheid van mensen en eigendommen, terwijl tegelijkertijd de ecologische en esthetische waarde van bomen maximaal behouden kan blijven. Zodat geen onnodige en schadelijke ingrepen op bomen genomen worden, tenzij het niet anders kan voor de veiligheid. Deze methode vormt de basis voor diverse toepassingen binnen boombeheer:
- Inventarisaties: een overzicht van de staat van bomen, aan de hand van VTA-controles, binnen een groter bomenbestand of gebied.
- Boom-effectanalyses (BEA): één van de eerste onderdelen van een Bomen Effecten Analyse zijn de bomentoets, waarbij je aan de hand van een VTA-controle de huidige toestand van het bomenbestand in kaart brengt. Later ga je pas de impact van bouwwerken en infrastructuur in kaart brengen.
- Boombeschermingsplannen: ook hier is één van de eerste onderdelen van een boombeschermingsplan de bomentoets. Later volgt het opstellen van maatregelen om bomen te beschermen tijdens bijvoorbeeld bouwwerkzaamheden.
Hulpmiddelen bij een VTA-controle
Bij een VTA-controle wens je zoveel mogelijk en toch op een eenvoudige manier te weten te komen over de toestand waarin de boom zich bevindt.
Kleine eenvoudige hulpmiddelen zoals een prikstok, een verrekijker, meetlint, houten hamer, een stevig mes en handsnoeischaar kunnen je erg veel informatie verschaffen.
De houten hamer is erg nuttig tijdens het detecteren van holten in de stam, stamvoet, wortelaanzetten en zelfs de wortels als ze groot genoeg zijn en zich deels bovengronds bevinden.
De prikstok gebruiken we om de diepte van een inrotting te meten. Of om te bepalen of een stuk blootliggend kernhout niet rot geworden is door aantasting van een schimmel.
Met de prikstok meten we ook de indringingsweerstand van de bodem in de kroonprojectie van de boom.
Dit is dan geen exacte meting, maar geeft een eerste indicatie van de bodemgesteldheid tijdens de boominspectie.
Is er twijfel en vermoeden we een gecompacteerde bodem, dan nemen we onze penetrometer erbij, die exacte waarden weergeeft.
Eenvoudige hulpmiddelen geven veel informatie tijdens een VTA-controle
Door een twijg af te snijden met mes of snoeischaar, is de binnenkant van de twijg zichtbaar.
De toestand ervan kan ons bij sommige aantastingen en/of soorten ook meer informatie geven over de conditie van de boom.
En om goed te kunnen waarnemen of er aan de buitenzijde van de kroon geen afsterving plaatsvindt of er overal uitlopende knoppen aanwezig zijn, komt de verrekijker goed van pas.
Het komt erop neer, hoe meer informatie je op een eenvoudige manier kan bepalen, hoe beter je een oordeel kan vellen over de boom.
Laat bijkomend een MTA-controle uitvoeren als waardevolle aanvulling
Laat bijkomend op de VTA-controle ook een MTA-controle uitvoeren op je boom.
Dit geef je een waardevolle aanvulling op het gebied van de levensfase waarin de boom zicht bevindt. En de toestand van zowel de boom als zijn boomsoorteigen ecosysteem. De MTA-methodiek staat volledig beschreven op onze pagina Mycological Tree Assessment.
Deze aanvulling geeft heel veel informatie over welke schimmel welk effect heeft op welke boomsoort.
En bij twijfel over de schimmelsoort, kan onze tree manager zelfs microscopisch sporenonderzoek doen om de aangetroffen schimmel exact te determineren.
Oorsprong van de VTA-controle en invloedrijke boomdeskundigen
De VTA-methode werd in de jaren ‘80 ontwikkeld door Claus Mattheck, een Duitse professor en expert in boommechanica.
Hij publiceerde diverse wetenschappelijke werken waarin hij de samenhang tussen de structurele eigenschappen van bomen en hun omgeving uitlegde. Samen met andere vooraanstaande boomdeskundigen zoals Helge Breloer, die zich richtte op het juridische en praktische aspect van boomveiligheid, zette hij de standaard voor modern boomonderzoek.
Hun werk heeft wereldwijd impact gehad en wordt nog steeds beschouwd als de gouden standaard binnen de boomverzorgingswereld.
Conclusie
De VTA-controle is dus een krachtig instrument voor het beoordelen en beheren van bomen.
Het biedt een wetenschappelijke, betrouwbare en efficiënte methode om de gezondheid en veiligheid van bomen te waarborgen. Dankzij pioniers zoals Claus Mattheck en Helge Breloer heeft deze methode een stevige basis gekregen in de boomverzorging.
Of het nu gaat om het opstellen van boominventarisaties, BEA’s (Bomen Effect Analyses) of boombeschermingsplannen, de VTA-controle is een onmisbare schakel in duurzaam boombeheer.
Wens je je boom of bomen te onderwerpen aan een grondige VTA-controle, twijfel dan niet ons te contacteren.