Snoeien beuk. Gids met het hoe en waarom

Een beukenboom of beuk snoeien: complete gids voor een correcte snoei

De beuk (Fagus sylvatica) of beukenboom is een majestueuze loofboom die bekend staat om zijn statige uitstraling en dichte bladerdak. En mooi opgaande kroonarchitectuur, met op later leeftijd ook mooi afhangende takken onderaan de kruin.

Hoewel beuken relatief weinig snoei nodig hebben, is het essentieel om ze af en toe te verzorgen om hun gezonde groei te bevorderen en de veiligheid ervan te waarborgen.

En ook bij overhangende takken of topzware takken, is het belangrijk de beuk op de juiste manier te snoeien.

In deze gids bespreken we, naast de juiste aanpak om een beuk te snoeien, ook de techniek van het klimmend snoeien.

Daarnaast zullen we ook de fysiologie van de beukenboom verkennen, zodat we begrijpen wat de invloed is van het snoeien op de beuk.

En doordat we de morfologie en fysiologie beter begrijpen, kunnen we aan de hand van de snoeimethode beter het gewenste eindbeeld van de beuk bereiken.

Net als het gewenste einddoel van de snoei.

Steeds met inachtname van de gezondheid van de beuk, ook op lange termijn.

Want door foutieve snoei, introduceer je grote problemen. Zo is beuk bijvoorbeeld erg gevoelig aan echte tonderzwamaantasting bij het snoeien van te grote takken. En dat wil je te allen tijde voorkomen.

Fysiologie en structuur van een beuk

Het geeft meer inzicht in wat snoeien doet met een beukenboom

Voordat we ingaan op het snoeiproces, is het belangrijk om de fysiologie van een beukenboom beter te begrijpen.

Beuken hebben een uitgebreid wortelsysteem dat hen stevig in de grond verankert en hen voorziet van water en voedingsstoffen. De bladeren van een beuk zijn matig breed en diepgroen. Wat hen in staat stelt om voldoende zonlicht op te vangen voor fotosynthese. De bladeren zijn kleine energiefabriekjes, die ervoor zorgen dat de boom zijn ganse structuur kan onderhouden en laten uitgroeien.

Beuken hebben ook een natuurlijk groeipatroon, waarbij de meeste takken omhoog reiken om concurrerend zonlicht te vangen. Hierdoor ontstaat vaak een dichte kroon met weinig lichtinval in het binnenste deel van de kruin.

Snoeien kan helpen om licht door de kroon te laten stromen en de structuur van de kruin intern te verbeteren.

Oudere beuken hebben dan weer aan de buitenzijde van de kruin afhangende takken. Zodat er meer bladeren toch nog veel zonlicht kunnen opvangen.

Fysiologie van een beuk in 7 stappen

Bomen en dus ook beukenbomen zijn complexe en fascinerende organismen met een uitgebreide fysiologie. Hieronder zal ik de belangrijkste aspecten van de fysiologie van bomen uitleggen.

De fotosynthese

Fotosynthese is het proces waarbij bomen onder invloed van zonlicht en de aanwezigheid van chlorofyl in het blad, water en kooldioxide omzetten in glucose (suiker) en zuurstof. Chlorofyl, het groene pigment in bladeren, speelt een cruciale rol bij dit proces. De bladeren van bomen vangen zonlicht op en gebruiken het om kooldioxide en water om te zetten in glucose en zuurstof. Glucose wordt vervolgens gebruikt als energiebron voor de groei en het metabolisme, terwijl zuurstof wordt vrijgegeven als bijproduct.

Het water wordt via de levende houtvaten in het hout van de beuk, vanaf de wortels, samen met voedingsstoffen, naar de bladeren gevoerd. En door middel van een soort biosynthese wordt de gasvormige koolstofdioxide die in de lucht aanwezig is, en het water dat in het blad aanwezig is, omgevormd tot enerzijds glucose en anderzijds zuurstofgas. De glucose dient als energiebouwsteen voor de beuk, en wordt overal opgeslagen in zijn structuur; in de wortels, stam, takken, twijgen, bladeren, knoppen, …

Het is dus steeds belangrijk om zo weinig mogelijk bladmassa bij een beukenboom weg te snoeien, omdat de beuk dan maximaal aan fotosynthese kan blijven doen. Ook de energie die in takken en twijgen zitten opgeslagen, blijven dan behouden.

Transpiratie

Transpiratie is het proces waarbij waterdamp via kleine openingen in de bladeren, de zogenaamde huidmondjes of stomata van de beuk, naar buiten wordt afgevoerd. Dit helpt bomen en dus ook beukenbomen om af te koelen en overtollig water uit hun weefsels te verwijderen. Tegelijkertijd zorgt transpiratie voor een opwaartse stroming van water en voedingsstoffen vanuit de wortels naar de bladeren, een proces dat bekend staat als de transpiratiestroom.

En ook hier, hoe minder bladmassa van de beuk we snoeien, hoe beter en groter de transpiratiestroom.

Wortelstelsel van een beuk

Het wortelstelsel van bomen heeft meerdere functies. Ten eerste verankert het de boom stevig in de grond. Dit zorgt dus voor de mechanische stabiliteit. Ten tweede absorberen de wortels water en mineralen uit de bodem die essentieel zijn voor de groei en ontwikkeling van de boom.

Wortels van bomen werken samen met symbiotische schimmels om voedingsstoffen efficiënter uit de bodem te halen. En beuken beschikken over ectomycorrhizavormende symbionten die hun wortelsysteem tot een factor 1000 groter kunnen maken. Omdat de schimmeldraden in de bodem overal mee vocht en nutriënten kunnen opnemen en ze naar de worteltoppen van de beuk sturen.

De symbiose bestaat enerzijds uit het ontvangen van suikers, via de wortels van de boom, door de schimmel en het boomsoorteigen ecosysteem van de beuk. En de schimmel voorziet anderzijds in extra vocht en nutriënten die door de schimmeldraden naar de wortels van de beuk gevoerd worden.

Omdat bij het snoeien, de beuk minder energie produceert, krijgen de bodemschimmels en het boomsoorteigen ecosysteem minder suikers. Waardoor het boomsoorteigen ecosysteem verzwakt, net als de beuk zelf. Ook hier hoe minder we een beukenboom moeten snoeien, hoe beter.

Groei

Bomen groeien voornamelijk door celverlenging en celdeling. Celverlenging vindt plaats in de stam en takken, waardoor de boom in de hoogte groeit. Celdeling vindt voornamelijk plaats in de cambiumlaag, een dunne laag weefsel net onder de schors van de boom. Hierdoor wordt de dikte van de stam vergroot, wat resulteert in secundaire groei.

Hoe meer energie voor handen, wat op zich uiteraard mede sterk afhankelijk is van de groeiplaatskwaliteit, hoe beter de groei. En hoe meer bladeren aanwezig hoe meer energie er beschikbaar is. Dus het snoeien van een beuk beïnvloed ook de groei van de beukenboom.

Transport van voedingsstoffen, door middel van water

Water en voedingsstoffen worden via de wortels opgenomen en door de xyleemvaten omhoog getransporteerd naar de bladeren. Xyleem is het vaatweefsel dat verantwoordelijk is voor het transport van water en mineralen. Suikers, geproduceerd tijdens de fotosynthese, worden door de floëemvaten naar verschillende delen van de boom getransporteerd voor groei, opslag en metabolisme.

Slaapstand en rustperiode

Bomen ondergaan verschillende fysiologische veranderingen tijdens hun rustperiode, zoals in de winter. Dit staat bekend als de slaapstand. De groei vertraagt, het metabolisme wordt verlaagd en de bladeren kunnen worden afgestoten. Dit helpt de boom om energie te besparen en zich aan te passen aan de seizoensveranderingen.

Reactie van bomen op omgevingsfactoren

Bomen vertonen verbazingwekkende reacties op hun omgeving. Ze kunnen reageren op licht en zwaartekracht om hun groei en oriëntatie aan te passen. Daarnaast hebben bomen adaptatiemechanismen om te overleven onder verschillende omstandigheden, zoals droogte, koude of concurrentie om hulpbronnen zoals water en nutriënten.

De fysiologie van bomen is een buitengewoon complex onderwerp. En dit is slechts een beknopt overzicht van de belangrijkste aspecten.

Elke boomsoort heeft unieke fysiologische kenmerken, ook beuken, die het begrip van hun ecologie en groei verder verrijken.

Het bestuderen van de fysiologie van bomen helpt ons hun cruciale rol in ecosystemen beter te begrijpen. En het draagt dan ook bij aan een beter beheer. Net als aan het behoud van deze belangrijke levende monumenten.

Wanneer en hoe een beukenboom snoeien?

Het snoeien van een beuk moet met zorg gebeuren, dat weten we intussen. Want het heeft een belangrijke invloed op hun fysiologische werking wat betreft de grootteorde van energieproductie. En alles wat daar uit verder vloeit.

Ook is het snoeien op de juiste momenten en met de juiste technieken enorm belangrijk.

Het ideale moment wanneer je een beuk gaat snoeien is het late voorjaar of vroege zomer. Wanneer de boom in volle groei is en alle bladeren volledig zijn ontwikkeld. Vanaf dat moment, wanneer de beukenboom al vol in blad staat, is de energieproductie maximaal. En kan de beuk het beste zijn snoeiwonden afgrendelen.

Vermijd dus snoeien in de herfst, omdat dan de genezing van wonden vertraagt en de beuk een veel lager energieniveau heeft. En snoei zeker niet tijdens het ontluiken van de bladeren. Want dan zit de beuk op zijn laagste energieniveau. Waardoor de beuk dus veel vatbaarder is voor infecties.

Hoe we de snoeiwerken uitvoeren hangt grotendeels af van de huidige kroonarchitectuur en het gewenste eindbeeld en eindresultaat op termijn. Zo kunnen we de kruin uitlichten, zodat er meer licht tot in de binnenkroon komt. Of inkorten, desnoods gecombineerd met uitlichten. Om bijvoorbeeld topzware takken niet te laten uitscheuren op termijn.

Verwijderen van dode en beschadigde takken

Wij inspecteren de beukenboom steeds zorgvuldig door middel van een VTA-controle. En verwijderen eventuele dode, zieke of beschadigde takken. Dit zal niet alleen het uiterlijk van de beukenboom verbeteren. Maar ook potentiële gevaren verminderen. Zodat je schade voorkomt.

Meer over het uitdunnen of uitlichten van de kroon

Een van de belangrijkste methoden gebruikt bij het snoeien van een beuk is het uitdunnen of uitlichten van de kroon. Hierbij selecteren we secundaire takken die dicht bij de hoofdtakken groeien en verwijder ze voorzichtig. Hierdoor kan licht beter en dieper door de kroon stromen. Waardoor het licht het binnenste deel van de boom bereikt. En er een dichtere kroon ontstaat met meer bladeren korter bij de stam.

Dit kan een eerste stap zijn bij het bekomen van een correcte en gezonde kroonreductie op termijn. Als men daarentegen ineens vele takken zou inkorten aan de buitenzijde van de kroon, en er nog geen bladeren aanwezig zijn in de binnenkroon, zou de beuk teveel verzwakken. Omdat hij te weinig bladeren overhoudt na het inkorten. En zodoende onvoldoende energie kan produceren door fotosynthese die niet meer mogelijk is.

En door de beuk het eerste jaar uit te lichten en één of enkele jaren later in te nemen, is er al een nieuwe binnenkroon gevormd. Waardoor de boom op een meer continu manier zijn structuur van energie kan blijven voorzien.

Vermijd zwaar snoeien in één snoeibeurt

Wees voorzichtig met het terugsnoeien van grote takken.

Beuken hebben, net zoals andere bomen, moeite om wonden te genezen. Dus het is altijd beter om geleidelijk takken te verwijderen over meerdere jaren.

Deze gefaseerde snoei heeft als voordeel dat de boom tegen de volgende snoeibeurt weer op krachten is gekomen. En de beuk nooit een overdreven grote impact van de snoei ondervindt.

Tegelijkertijd zijn er situaties waarbij zware snoei noodzakelijk is. Als een boomveiligheidscontrole bijvoorbeeld uitwijst dat de beuk een zware schimmelaantasting heeft. Door een echte tonderzwam. En deze schimmel de mechanische sterkte van een gesteltak of stam al erg heeft doen afnemen, dan is zware snoei mogelijk noodzakelijk.

Klimmend snoeien van een beuk

Klimmend snoeien is een techniek die wordt gebruikt om te snoeien takken boven in de kruin te kunnen bereiken, op een veilige manier en zonder andere takken of delen van de boom te beschadigen.

Het wordt vooral toegepast bij het snoeien van oudere beukenbomen waarvan de takken te hoog zijn om vanaf de grond te bereiken.

En door de boom al klimmend te snoeien is er geen zware en dure hoogtewerker nodig. En vrijwaart je de bodem van bodemcompactatie.

Ook hoef je niet met de kooi van de hoogtewerker tussen de takken van de kruin te manoeuvreren. Waardoor je geen randschade aan takken en twijgen krijgt (die je maximaal wenst te behouden).

Veiligheid voorop

Wij garanderen steeds de maximale veiligheid. We beschikken over de juiste opleidingen, klimtechnieken en de juiste uitrusting, zoals een stevig klimharnas, klimlijnen en een helm. Wij klimmen alleen met een team ervaren mensen, die de nodige opleidingen en ervaring hebben.

Identificeer de te snoeien takken van de beuk

Bekijk de boom vanuit verschillende hoeken om de takken te identificeren die moeten worden gesnoeid. Zorg ervoor dat je alleen takken snoeit die binnen handbereik zijn en dat je stevig vastzit aan de boom voordat je begint met snoeien.

Maken van gecontroleerde snoeisneden

Maak zorgvuldige en gecontroleerde sneden om te voorkomen dat takken afbreken en schade aanrichten aan de rest van de boom. Snoei de takken af juist naast de takkraag, waar ze samenkomen met de hoofdtak. Gebruik scherpe en schone snoeischaren of een handzaag voor grotere takken.

Invloed van snoei op een beuk

Het snoeien van een beuk kan zowel positieve als negatieve effecten hebben op de boom, afhankelijk van de uitvoering van het snoeiproces en de beginconditie van de boom.

Daarom bepaalt onze Certified Tree Manager bij zijn bezoek steeds of de beuk de snoei al dan niet aankan. En kijkt hij na hoe de beuk kan gesnoeid worden.

Het snoeien van een verzwakte beuk heeft een negatieve impact op de boom. Een vitale beuk kan daarentegen wel wat snoei aan. Het is dan ook erg belangrijk de boom eerst grondig te inspecteren aan de hand van een VTA-controle of Visual Tree Assessment.

Voordelen van snoeien

Het uitdunnen van de kroon kan de lichtpenetratie verbeteren en stimuleert de groei van de binnenkroon van de boom.
Verwijderen van dode of zieke takken helpt de boom veiliger te maken voor zijn omgeving.
Verwijderen van topzware takken voorkomt uitscheuren van grote levende takken en voorkomt onnodige verzwakking of grote scheurwonden die zouden kunnen infecteren.
Snoeien kan ook de algehele kroonstructuur van de boom verbeteren, waardoor de beuk evenwichtiger wordt en mechanisch stabieler wordt.

Risico’s van onjuist of foutief snoeien van een beukenboom

Terugsnoeien van te veel grote takken kan leiden tot stress en de gezondheid van de boom schaden. Grote snoeiwonden overgroeien wel met callus, het zal echter heel lang duren vooraleer de wonden dicht zijn. En wonden die jaren openstaan, geven meer kans op parasitaire schimmelinfecties.
Onjuiste snoeitechnieken kunnen leiden tot wonden die moeilijk te genezen zijn en de boom vatbaarder maken voor ziektes en plagen.

Conclusie

Het snoeien van een beuk is een belangrijk onderdeel van het onderhoud van de boom. En kan zorgen voor een gezonde groei nadien en een veilige omgeving. Het is essentieel om het snoeiproces met zorg uit te voeren, met de juiste technieken en uitrusting en met de juiste inzichten.

Klimmend snoeien kan een effectieve methode zijn om takken te bereiken die anders buiten handbereik zouden zijn. En je voorkomt bodemcompactatie.

Het begrijpen van de fysiologie van een beuk helpt bij het nemen van weloverwogen beslissingen bij het snoeien. Hierdoor kan je de voordelen van snoeien maximaliseren en de mogelijke risico’s minimaliseren. Bij twijfel is het raadzaam om ons als professioneel boomverzorger te raadplegen. Zodat je zeker bent dat de snoei, de gezondheid en esthetiek van de beuk bevordert.

Ik hoop dat deze informatie je helpt bij het begrijpen van het snoeiproces van een beuk. En hoe dit op een klimmende manier kan worden uitgevoerd. Als je nog verdere vragen hebt, sta ik altijd klaar om te helpen!

Contacteer ons vrijblijvend

Heb je vragen over je monumentale beuk en wenst je zeker te zijn van de goede en meest kwalitatieve aanpak van je boom of project, twijfel dan niet om ons vrijblijvend te contacteren.