Boominspectie, VTA-controle en MTA-controle
Waarom een boominspectie of boomveiligheidscontrole? En hoe bomen inspecteren?
De vraag naar de inspectie van bomen, een boomveiligheidscontrole of VTA-controle komt vaak boven wanneer eigenaars of beheerders zich zorgen maken over de veiligheid van hun bomen.
En terecht, want wanneer er een ongeluk zou gebeuren, kunnen zij aansprakelijke gesteld worden voor de schade die het ongeval heeft veroorzaakt.
Maar wanneer de boomeigenaar over een boomveiligheidscontrole beschikt, heeft hij gehandeld als goede huisvader. En wordt de kans al veel kleiner dat er onverwachte dingen gebeuren met de eerstkomende storm.
Daarnaast zijn er nog andere belangrijke redenen waarom je een boominspectie of boomveiligheidscontrole uitvoert.
Vooraleer je als boomverzorger begint met werken aan of rond bomen, wens je te weten of je de juiste prioriteiten stelt. Zowel met de keuze aan welke bomen je eerst je aandacht geeft, als wat je juist gaat doen bij een individueel exemplaar.
Met het inspecteren van de bomen door een VTA-controle of boomveiligheidscontrole, kan je deze twee verschillende prioriteiten goed in kaart brengen. Je investeert je geld dan ook met de maximale opbrengst. Maximale boomveiligheid tegen de laagste kost, omdat je de juiste prioriteiten duidelijk kan stellen en afwegen tegenover elkaar. De inspecties en het stellen van de prioriteiten gebeurd door onze Certified Tree Manager.
Bijkomende redenen voor een boomveiligheidscontrole of het inspecteren van bomen
Ook wens je de conditie en de vitaliteit van een boom te kennen vooraleer je deze gaat snoeien of er gaat in klimmen. Je wenst te weten dat de boom de snoeiwonden nadien gaat kunnen overgroeien (callusvorming) of niet gaat breken als je al klimmend werkt in de kruin als boomverzorger. Een boom met een slechte conditie of een slechte vitaliteit heeft namelijk andere noden dan een zeer vitale boom. Een boom met een slechte conditie ga je niet snoeien, maar geef je een groeiplaatsverbetering.
En bijkomende reden voor het uitvoeren van een VTA-controle en het maken van een boomveiligheidsrapport is, dat je tijdig merkt dat bomen in hun eindfase zijn. En dan kan je al tijdig inplannen om jonge bomen, als opvolgers, aan te planten. Die dus met de tijd, als toekomstboom, de plaats innemen van de afstervende boom.
Samengevat, vooraleer er werken worden uitgevoerd aan of rond bomen, wens je hun conditie en vitaliteit te kennen. Dit om de juiste prioriteiten te kunnen stellen. Van snoeien, tot kappen of verwijderen of nieuwe bomen aanplanten. Dit doe je door eerst een VTA-controle of boomveiligheidscontrole uit te voeren. Boomveiligheidscontroles of VTA-controles worden uitgevoerd door onze Certified Tree Manager.
Een voorbeeld van een boominspectie of boomveiligheidscontrole
Wanneer een boom een aftakelende kroon heeft, is de conditie van de boom slecht. De boom heeft in zijn kruin takken met dode uiteinden; geen bladeren en rot hout. Dit heeft een oorzaak. Vaak is dit te wijten aan een slechte standplaats of bodemverdichting.
Stel dat men de boom nu nog eens drastisch zou gaan snoeien, om louter tijdelijke esthetische redenen, en de afstervende uiteinden verwijdert. Dan wordt de boom fysiologisch alleen maar extremer belast door de bijkomende snoeiwonden. Naast de slechte standplaats die de boom al aan het ondermijnen is en al wortelschade veroorzaakt.
Het grondig inspecteren van de boom en zijn omgeving, legt dan de echte de basisoorzaak van de slechte conditie bloot. Hierdoor zal snel geweten zijn dat er bijvoorbeeld een standplaatsverbetering nodig is in plaats van een snoeibeurt.
Dit voorbeeld is heel duidelijk. Maar vaak zijn er andere gebreken of factoren die moeilijker te vinden zijn bij de inspectie van bomen. Het meenemen van de omgeving van de boom, informatie over zijn standplaats en groeiplaats en de historiek ervan, tot tientallen jaren terug van wat er gebeurt is in de wortelzone, is dan ook noodzakelijk bij een boomveiligheidscontrole.
Meer en correcte gegevens leiden tot een betere analyse en meer gepaste aanpak van de bomen.
Kennis maakt het verschil tussen een correcte of een foutieve beoordeling. En bepaalt het gezonde lange termijn behoud van de boom.
Er zijn schimmels die in symbiose leven met bomen. Laat ons die even de “goede schimmels noemen”, maar de andere zijn dat evengoed. Zo dadelijk meer daarover. De symbionten ondersteunen de bomen en voorzien ze van meer water, nutriënten, natuurlijke fungiciden en andere stoffen die ze beschermen tegen insecten en plagen.
En er zijn schimmels die leven van het levende hout van bomen, de parasieten of “opruimers”. Zij zijn procesversnellers in het boomsoorteigen ecosysteem en helpen verzwakte bomen sneller aan hun eind. Zodat het hout te eten wordt gegeven aan de nog levende bomen, via de symbionten, in ganse het recycling proces van voedingsstoffen in het bodemvoedselweb. Dus even goed goede schimmels.
Beiden soorten schimmels hebben hun functie en beiden zijn ze even belangrijk. Want zonder de symbionten geen bomen, en zonder de opruimers geen nutriënten voor de levende bomen. Dus ook geen bomen.
De effecten van schimmel tot schimmel verschillen tot de specifieke boomsoort
De schimmels die aanwezig zijn, moeten dus correct herkend en gecatalogeerd worden bij een boomveiligheidscontrole. Dit is nodig om een juist beeld te krijgen over de conditie waarin de boom zich bevindt. En een correcte beoordeling te maken van het al dan niet mogelijks lange termijn behoud van een individuele boom. Onze tree manager is goed op de hoogte over het mycologisch gebeuren tussen bomen en zwammen en kan u correct boomadvies verlenen. Want iedere schimmel heeft een andere inwerking op een specifieke houtsoort. Sommige schimmels veroorzaken witrot, bruinrot, simultaanrot of witrot met selectieve delignificatie. Al deze soorten houtrot hebben een andere invloed op de mechanische stabiliteit, een andere aantastingssnelheid en vereisen dus ook andere veiligheidsmaatregelen.
Iedere aanwezige schimmel verteld dus iets over de conditie van de boom. Op die manier worden ook de noden voor de boom kenbaar. En kan door de juiste diagnose, de meest geschikte behandeling of maatregelen gesteld worden. Zeker als men de boom zolang mogelijk op een veilige manier wenst te behouden.
Bij de inspectie van bomen is kennis over schimmels, de vele andere fysiologische en mechanische factoren, en het samenspel ervan dus onontbeerlijk. Het is één van de de hoofdtaken van een tree manager, om een boom correct te kunnen beoordelen.
Wat is een VTA-controle, “Visual Tree Assessment” of boomveiligheidscontrole?
Een VTA-controle (Visual Tree Assessment) of boomveiligheidscontrole is het non-destructief inspecteren van een boom. Eventueel aangevuld met een MTA-controle. Bij de VTA-controle wordt de boom op vele parameters gecontroleerd en beoordeeld. Dit allemaal door een bekwame boomveiligheidscontroleur die zich op de begane grond bevindt. Er wordt op niet met hoogtewerker of klimmend geïnspecteerd bij een VTA-controle. Misschien later wel bij een nader onderzoek.
Bij het visuele boomonderzoek of de VTA-controle worden onder andere volgende parameters van de boom beoordeelt:
- bladzetting
- bladkleur
- scheutlengte
- grote van de vruchten
- kroonstructuur
- kroonkwaliteit
- is er taksterfte
- holten
- inrottingen
- mechanische schade
- zware elleboogtakken
- zware zuigers
- scheuren
- torsies
- wortelsgestel
- wurgwortels
- standplaats
- wondovergroeiing
- reactiehout
- …
Welke hulpmiddelen worden gebruikt bij een VTA-controle?
Bij een VTA-controle wens je zoveel mogelijk en toch op een eenvoudige manier te weten te komen van de toestand waarin de boom zich bevindt. Kleine eenvoudige hulpmiddelen zoals een prikstok, een verrekijker, meetlint, houten hamer een stevig mes en handsnoeischaar kunnen je erg veel informatie verschaffen.
De houten hamer is erg nuttig tijdens het detecteren van holten in de stam, stamvoet, wortelaanzetten en zelfs de wortels als ze groot genoeg zijn en zich deels bovengronds bevinden. De prikstok gebruiken we om de diepte van een inrotting te meten. Of om te bepalen of een stuk blootliggend kernhout niet rot geworden is door aantasting van een schimmel. Met de prikstok meten we ook de indringingsweerstand van de bodem in de kroonprojectie van de boom. Dit is dan geen exacte meting, maar geeft een eerste indicatie van de bodemgesteldheid tijdens de boominspectie. Is er twijfel en vermoeden we een gecompacteerde bodem, dan nemen we onze penetrometer erbij, die exacte waarden weergeeft.
Door een twijg af te snijden met mes of snoeischaar, is de binnenkant van de twijg zichtbaar. De toestand ervan kan ons bij sommige aantastingen en/of soorten ook meer informatie geven over de conditie van de boom.
En om goed te kunnen waarnemen of er aan de buitenzijde van de kroon geen afsterving plaats vindt of er overal uitlopende knoppen aanwezig zijn, komt de verrekijker goed van pas.
Het komt er op neer, hoe meer informatie je op een eenvoudige manier kan bepalen, hoe beter je een oordeel kan vellen over de boom. Ook een boek over MTA (Mycological Tree Assessment) met heel veel informatie over welke schimmel welk effect heeft op welke boomsoort, behoort ook tot de hulpmiddelen van onze tree manager.
Enkele voorbeeldsituaties van een VTA-controle of boomveiligheidscontrole
Uit deze inspectie of boomveiligheidscontrole kan dan blijken dat de boom bv. zeer onstabiel is geworden. Of gevoelig is aan windworp, stambreuk of takbreuk. Ook andere kenmerken van de boom, zoals een zware elleboogtak of plakoksel kunnen op termijn voor problemen of een onveilige situatie zorgen. Al deze verzamelde gegevens worden bewaard in één verslag en het advies dat er uit volgt. Om nadien de juiste actie te kunnen ondernemen.
Het kan ook zijn dat de levensverwachtingen van een boom nog maar beperkt zijn. Omwille van bijvoorbeeld een schimmelaantasting. Zoals bij de vergevorderde staat van een tonderzwamaantasting, waarbij de vruchtlichamen al volledig zijn ontwikkeld en meerdere jaren oud zijn. Of zoals bij de aantasting door een harslakzwam, of vuurzwam. En als deze vruchtlichamen volgroeid en talrijk aanwezig zijn op de boom, is het hout binnenin de boom volledig gekoloniseerd door de zwamvlok. Waardoor er geen gezond hout meer overblijft. Wat maakt dat er zich ernstige stabiliteitsproblemen aandienen. De boom zal dan dringend moeten gekapt worden om veiligheidsredenen.
Aan de hand van de non-destructieve en visuele inspectie van bomen kan beslist worden dat er nog bijkomende onderzoek al dan niet nodig is. Dit noemt men dan nader onderzoek. Nader onderzoek kan bijvoorbeeld een resistografie, trekproef, bladanalyse, chlorofylfluorescentie analyse, grondanalyse, akoestische tomografie, klimmende inspectie of ander onderzoek zijn.
Verhogen van de boomveiligheid door de inspectie van bomen op regelmatige basis
Wanneer een boom niet meer gezond is, en de levensverwachtingen dus eerder beperkt zijn, maar de eigenaar of beheerder van de boom deze toch nog zo lang als mogelijk op een veilige manier wenst te behouden, is opvolging op regelmatige basis nodig. Inspectie om de 6 maanden, jaarlijks of om de 2, 3 of maximum 4 jaar. Mits bijkomende maatregelen zoals bijvoorbeeld verankeren, ondersteunen, veiligheidssnoei of andere. Dit moet steeds in functie van de huidige toestand van de boom bekeken en beslist worden.
Wanneer een boom gevoelig is aan windworp door een zwaar aangetaste gestelwortel of een grote holte in de stam, zal de opvolging op zeer regelmatige momenten dienen te gebeuren. Als de conditie van de boom te slecht is, kan zelfs een noodkap of noodvelling nodig zijn.
Een visuele boominspectie vertelt al erg veel over zowel de conditie als de vitaliteit van een boom. En zal zeker uitsluitsel geven of er nog al dan niet nader onderzoek nodig is.
Wat is een MTA-controle of “Mycological Tree Assessment”
Bij de inspectie van de boom zagen wij het vruchtlichaam van een zwavelzwam op een Prunus serotina (vogelkers). De zwavelzwam is een bruinrotter en vertelt ons tijdens de MTA-controle dat de boom zwaar is aangetast. De aantasting kan leiden tot stambreuk.
MTA is een onderzoeksmethode bij het inspecteren van een boom waarbij men aan de hand van de schimmels die op, rond of in de buurt van de boom voorkomen, mede de toestand waarin de boom zich bevindt, gaat afleiden en bepalen.
Dit alles is zeer uitgebreid en gedetailleerd beschreven in het boek “Mycological Tree Assessment” van Gerrit Jan Keizer, die er de grondlegger van is.
Bij dit boomonderzoek of deze boominspectie gaat men zich vooral concentreren op de aanwezige schimmels:
- zowel deze aanwezig op de boom
- in de omgeving van de boom
- op afgestorven takken
- in de wortelzone van de boom
- en gaat bepaald worden in welke levensfase de geïnspecteerde boom zich bevindt. Dit aan de hand van de schimmels die er op dat moment voorkomen omdat deze schimmels zeer specifiek zijn per levensfase.
De MTA methodologie is gesteund op het boomsoorteigen ecosysteem van bomen, beschreven door Gerrit Jan Keizer in zijn boek “De Verborgen Boom”.
De boominspectie volgens de MTA-controle gaat veel verder dan de gewone visuele boominspectie. En houdt veel meer rekening met de toekomstperspectieven van de boom.
Beide boeken zijn trouwens aanraders! U kan het boek over MTA kopen via Inverde. En u kan het boek “De verborgen boom” kopen via A3-boeken.
Wenst u uw boom te laten inspecteren, twijfel dan niet ons te contacteren.
