Standplaatsverbetering of groeiplaatsverbetering bomen
Door een standplaatsverbetering of groeiplaatsverbetering uit te voeren geeft u uw boom opnieuw een betere conditie. En verbetert u de gezondheid van uw boom en revitaliseert deze. Hierdoor verhogen de levenskansen van de boom. Een gezonde boom kan zich tevens beter verweren tegen belagers (insecten en schimmels) en kan beter snoei verdragen. Als dit laatste nodig mocht blijken.
Een boom kan verzwakken, tijdelijk of langdurig. En dit is zichtbaar. Omwille van de verzwakking verlaagt ook de levensverwachting van de boom. Een standplaatsverbetering is dan vaak noodzakelijk om een boom te redden van zijn eindfase. Of van het afsterven.
Wat is het verschil tussen de standplaats en groeiplaats van een boom?
De standplaats van een boom is de geografische plaats waar de boom staat. Dit kan een bos of een perk zijn. Of een berm langsheen de straat of stoep. Ook een dijk of een weide zijn. De term standplaats zegt niets over de kwaliteit van de plaats waar de boom staat.
Standplaatsverbetering van een grove den (Pinus silvestris) te Brussel. Het hakselhout van een gevelde spar uit dezelfde tuin werd gebruikt voor de bodemverbetering. Van de stam zijn dan weer schijven gezaagd. En gebruikt als ecologisch wandelpad. Als gevolg zijn de voetstappen van wandelaars minder belastend voor de standplaats van de grove den. Ook dit laatste kan een onderdeel zijn van een standplaatsverbetering.
Hierbij komen we dan aan de term ‘groeiplaats’. Waarmee de (kwalitatieve) eigenschappen van de standplaats bedoeld worden. Een geschikte groeiplaats voor een boom is een standplaats die niet te nat en niet te droog is. Die voldoende doorwortelbare ruimte voor de wortels heeft. Die de juiste nutriënten (mineralen, sporenelementen) bevat. En voldoende zuurstof doorlaat. En nog vele andere bodemeigenschappen heeft die afgestemd zijn op het welzijn van een gezonde boom. Een goede groeiplaats biedt ontwikkelingsmogelijkheden voor een boom.
Over het algemeen gebruikt men in België vaak enkel de term standplaats. Er worden dan ook de eigenschappen van de plaats waar de boom staat mee bedoelt. De groeiplaats dus.
Met standplaatsverbetering bedoelen we eigenlijk groeiplaatsverbetering. In de boomverzorging spreekt men in België steeds over standplaatsverbetering. In Nederland spreekt men echter meer over groeiplaatsverbetering.
Waarom is de groeiplaats of standplaats van een boom belangrijk?
En welke factoren verstoren de groeiplaats en standplaats?
De groei- of standplaats van een boom is uitermate belangrijk voor het welzijn van een boom. Zowel voor de gezondheid, de conditie als de vitaliteit van de boom. Vandaar dat standplaatsverbetering of groeiplaatsverbetering erg nuttig is bij verzwakte bomen. Of voor bomen met een slechte conditie.
Een gezonde boom bekomt men dan ook alleen door zijn groeiplaats te verzorgen.
Wanneer er problemen zijn met de groeiplaats van een boom zal dit snel te zien zijn aan het conditieverlies. Hierdoor zal deze boom gemakkelijker ten prooi vallen voor ziekten en aantastingen. Het is vergelijkbaar met ons menselijk lichaam. Als we te weinig water drinken, niet genoeg slapen, slechte voeding gebruiken, niet voldoende bewegen, maken we meer kans om ziek te worden.
Standplaatsverbetering of groeiplaatsverbetering geeft dan ook een boost aan de conditie van de boom.
Wat is de conditie van een boom?
De conditie van een boom is de status van zijn huidige gezondheidstoestand waarin hij verkeert. Het vertelt hoe zijn huidige gezondheid erbij staat. En hoe goed de levensprocessen van een boom presteren. Ook de kwaliteit van de kroonontwikkeling, met al dan niet groter probleemtakken, behoort tot de conditie van een boom.
De conditie van een boom kan gaan van zeer goed tot zeer slecht en tot zelfs afstervende of dood.
Bomen met een goede conditie functioneren goed, zien er stralend uit, ze hebben een overvolle kroon aan bladeren. Alle levensprocessen van de boom werken dan zoals het hoort en de boom groeit vlijtig. De bladkleur is diepgroen, uiteraard soortafhankelijk, en op het uiteinde van iedere twijg zijn bladeren aanwezig. Of anders gezegd, op geen enkele twijg aan de buitenzijde van de kroon, ontbreekt er een blad. Want daar is licht en een gezonde boom met goede conditie, zet daar dan ook maximaal zijn bladeren. En hierdoor functioneert de boom het beste. Hij kan dan maximaal aan fotosynthese doen en suikers opbouwen. Die hij nodig heeft om gans zijn structuur, zoals bladeren, spinthout, bast, takken, twijgen, vruchten, … en zo meer op te bouwen.
Ook goed herkenbare diktegroei en actieve wondovergroeiing behoren tot de eigenschappen van een goede conditie.
Wanneer een boom in slechte conditie verkeert, zal je hier afwijkingen waarnemen. Dit noemen we conditieverlies.
Hoe herken je conditieverlies bij bomen?
Conditieverlies bij bomen herken je aan verschillende kenmerken van een boom:
- geen normale bladzetting. Minder bladeren dan normaal. Je kan van onder de boom makkelijk doorheen de kruin de blauwe hemel zien.
- kleinere bladeren dan normaal.
- gedeeltelijk verdroogde bladeren.
- sneller bladverlies dan normaal.
- geen bladverlies in de herfst.
- takken die in het licht staan en toch op het uiteinde geen bladeren hebben.
- bladkleur is minder diepgroen of afwijkend.
- taksterfte en topsterfte.
- snoeiwonden of wonden van natuurlijke takreiniging die niet of nauwelijks overgroeien.
- inrottingen, vruchtlichamen van schimmels op de boom, barsten, torsiescheuren, holten, …
- niet normaal ontwikkelde kroon, met grote probleemtakken.
- geen of zeer matige diktegroei
Standplaatsverbetering is erg nuttig bij bomen met taksterfte (zoals op deze foto). De taksterfte is vaak het resultaat van een verdichte bodem. Een bodem met zuurstofgebrek of slechte waterhuishouding.
Heb je twijfels over de al dan niet slechte conditie van uw boom? Of heeft u twijfels of vragen over een al dan niet gezonde boom?
Vraag ons dan om advies door onze Certified Tree Manager en laat uw boom tijdig inspecteren.
Er kunnen naast de eventueel slechte conditie nog andere zaken aan het licht komen.
Zo kan er dan op een degelijke basis beslist worden of er misschien een standplaatsverbetering nodig is.
Of dat we in het slechtste geval uw boom moeten vellen of kappen als de situatie onomkeerbaar is. Zeker als de boom een gevaar zou betekenen voor de omgeving.
Wat is het verschil tussen conditie en vitaliteit? De boom kan een slechte conditie, maar goede vitaliteit hebben
Er zijn nogal wat misverstanden tussen de begrippen conditie en vitaliteit als het over bomen gaat.
De conditie zegt iets over de boom zijn de huidige toestand waarin hij nu verkeert. Dit hebben we hierboven uitgelegd.
De vitaliteit van een boom geeft weer wat het vermogen is om te reageren op stressfactoren waarmee de boom geconfronteerd wordt, en hoe de boom hier mee omgaat. Bomen met een slechte conditie verkeren in stress. En niet al de bomen die in stress verkeren kunnen hiermee omgaan.
Een voorbeeld maakt dit duidelijker.
Wanneer een boom geconfronteerd wordt met stormschade en er breekt en erg grote gesteltak uit, verkeert de boom plots in stress. Een heel deel van zijn bladeren of energiefabriekjes zijn weg. Als de boom dan reageert met erg veel waterlot te zetten, dit zijn kleine groepjes bladeren die rechtstreeks op (grote) takken en de stam groeien, compenseert hij snel het bladverlies. De boom reageert dus en dan spreken we over goede vitaliteit. Als de boom totaal niet reageert, en geen waterlot zet, heeft de boom een slechte vitaliteit en is de kans groot dat hij zal afsterven op termijn.
De conditie van een boom kan je verbeteren door bijvoorbeeld een standplaatsverbetering uit te voeren, maar de boom moet wel in het vermogen zijn, of vitaal genoeg zijn, om met zijn verbeterde bodem iets te doen.
Als leek is het niet altijd even gemakkelijk om een oordeel te vellen over de juiste conditie en vitaliteit van een boom. Echter, een ervaren boomverzorger en zeker onze Tree Manager, kan u hierbij goed helpen.
Wat zijn de meeste verstorende factoren voor de groeiplaats van een boom?
De groeiplaats van bomen in een bos, waar geen mensen komen, en waar geen extreme weersomstandigheden van invloed zijn, zal niet verstoord zijn. En vormt een geschikte bodem voor het groeien en ontwikkelen van bomen. Iedere jaar vallen de blaadjes, verteren ze en zorgen zo mee voor een ideale humuslaag en bodem.
Verstoorde groeiplaatsen komen dan ook mee voor in de bebouwde en door de mens gebruikte omgevingen.
De meest voorkomende verstorende factoren voor een groeiplaats zijn:
- Bodemverdichting met beperkte doorwortelbare ruimte.
- Te kleine doorwortelbare ruimte of volume.
- Te natte of te droge standplaats of waterhuishouding niet in orde.
- Het veranderen van het grondwaterniveau. Door bijvoorbeeld het in- en uitschakelen van een grondwaterbemaling of door graafwerkzaamheden.
- Slechte bodemkwaliteit. Omwille van bijvoorbeeld vermesting of strooizoutbelasting. Of slechte vruchtbaarheid.
- Grond- en graafwerkzaamheden met mechanische wortelschade als gevolg.
- Zuurstofgebrek.
- Ophoging van het maaiveld of terrein.
- Concurrentie van andere gewassen of planten. Zoals bijvoorbeeld gras onder en rond de boom of in de boomspiegel.
- Een combinaties van bovengenoemde factoren.
Een groeiplaatsverbetering is noodzakelijk voor bomen die zuurstofgebrek vertonen. Op de foto ziet u zuurstofgebrek bij een zwaar afgetakelde berk. Het zuurstofgebrek is te zien aan de donker (blauwe) verkleuring in de secties van de zaagsneden.
Onderzoeken van de huidige standplaats om problemen met bodem in kaart te brengen
Om de storende factoren in de bodem in kaart te brengen, is het van cruciaal belang dat we de standplaats van de boom onderzoeken.
Dit doen we onder andere:
- Door het graven van een proefgeul (of bodemgeul, of wortelsleuf) voor wortelonderzoek en om het grondwaterprofiel te bepalen.
- De boomwortels te onderzoeken. Is er zuurstofgebrek? Of zijn boomwortels afgestorven?
- Door het zuurstofgehalte in de bodem te meten.
- Met een penetrometer de indringingsweerstand te meten.
- Een bodemanalyse te doen om de chemische samenstelling te kennen. En mogelijks ook om het bodemleven in kaart te brengen.
- …
Al bij de eerste tekenen van conditieverlies is het nodig actie te ondernemen. Bij het aantreffen van een verstorende factor is een standplaatsverbetering al vaak aangewezen.
Door ernstig zuurstofgebrek kan een boom op enkele dagen afsterven.
Door de boom terug van een kwalitatieve groeiplaats te voorzien, zal deze terug op krachten komen en gezonder worden. De conditie en de vitaliteit zullen opnieuw toenemen. Hierdoor kan de boom aantastingen en ziekteverwekkers dan weer beter weren en afremmen.
De levensverwachting zal hierdoor toenemen. Zeker tegenover je geen standplaatsverbetering uitvoert.
Een gezonde boom kan alleen maar gezond blijven wanneer de standplaats in prima conditie is. Als het wortelsysteem optimaal kan leven, krijgen wij als bedankje van de boom een erg mooie kruin te zien. Boven de grond dan.
De bodem en standplaats is het begin van alles.
Maak gerust een afspraak met ons voor een boomadvies.
Hoe verbetert b‑Tree Boomverzorging de conditie van uw boom?
Bij een standplaatsverbetering doen wij eerst een onderzoek naar de reden van de kwijnende conditie van uw boom of bomen. Dit onderzoek zal ons uitsluitsel geven over alle aanwezige storende elementen op de standplaats of groeiplaats.
Nadien, in overleg met u, bespreken wij wat de mogelijke oplossingen zijn. Om zo uw boom terug te laten stralen van gezondheid.
Mogelijke oplossingen voor een goede standplaatsverbetering
Je kan een standplaatsverbetering uitvoeren op verschillende manieren. Afhankelijk van de bodemkwaliteit en bodemgesteldheid ga je één of meerdere oplossingen combineren om het probleem finaal op te lossen:
- Gronduitwisseling.
- Ploffen.
- Drainage aanbrengen.
- Vergroten doorwortelbare ruimte.
- Vergroten boomspiegel
- Aanbrengen compostlaag en hakselhoutlaag.
- Aanbrengen irrigatiesysteem.
- Plaatsen voedingskokers.
Dit brengt steeds kleine civiele werken met zicht mee, welke absoluut niet tot wortelschade mogen leiden.
Het uitvoeren van een geslaagde standplaatsverbetering is dan ook specialistenwerk wat u best aan ons overlaat. U dient met te veel factoren rekening te houden voor een geslaagd resultaat.
Een geslaagde standplaatsverbetering zal u zien aan een jaar op jaar toenemende conditie van uw boom. Een rijkere bladzetting. Geen dood hout meer aan de buitenzijde van de kroon. En een diepgroene bladkleur van de bladeren.
Heeft u een vragen? Twijfel niet en laat het ons weten. Wij beantwoorden ze graag en kunnen steeds deskundig boomadvies aanbieden.
Waarom is compost en hakselhout als standplaatsverbetering goed?
Een boomspiegel met een compostlaag met daarop hakselhout biedt vele voordelen voor de boom.
De compostlaag is reeds gedeeltelijk of volledig verteerd organisch materiaal. Met een laag stikstofgehalte. Door de trage afbraak (vertering) krijgt de boom iedere dag druppelsgewijs zijn voeding. En dus niet met een boost zoals bij een meststof het geval is. En een compostlaag en achteraf ook de hakselhoutlaag zelf, want ook deze begint te verteren, zorgen gedurende vele jaren voor een dagdagelijkse druppelsgewijze voeding.
Het hakselhout is niet verteerd organisch materiaal. Het zorgt voor een tweede laag bovenop de compostlaag. En het heeft meerdere functies.
Zo zal de hakselhoutlaag met erg droog en heet zomerweer als isolatie dienst doen. Hierdoor wordt voorkomen dat er water uit de bodem (compostlaag en dieper) verdampt. Zodat de boom water ter beschikking heeft. En ook bij droog weer.
Bij een heel natte periode, zal de hakselhoutlaag het regenwater gedeeltelijk bufferen. En omdat de bodem onder het hakselhout altijd vochtig is en er regenwormen gaan huizen, zullen de gangen die de regenwormen graven het water ook beter afvoeren. En sneller dieper in de grond brengen, wat dan weer een voordeel is na een lange droge periode. Het water is dan sneller bij de wortels.
Schimmels in de boomspiegel als gevolg van een hakselhoutlaag
Na het uitvoeren van een standplaatsverbetering komen er in de boomspiegel van de boom vaak vruchtlichamen van schimmels voor. Wat heel erg gewenst is uiteraard. Hier ziet u vliegenzwammen als ectomycorrhizavormende symbionten nabij een berk. De “goede” schimmels die ideaal zijn voor de standplaats van de boom.
In de hakselhoutlaag komen ook schimmels huizen (saprofyten en symbionten). Die het hakselhout zeer langzaam afbreken en omzetten in opneembare nutriënten voor de boom. De symbionten (voor onze inheemse bomen ectomycorrhizavormende symbionten) voorzien de bomen van natuurlijke antibiotica en natuurlijke fungiciden. Deze beschermen de bomen tegen respectievelijke bacteriën en parasitaire schimmels. De symbionten zullen van de boom suikers krijgen. Omdat ze zelf geen bladgroen (chlorofyl) hebben en geen suikers kunnen aanmaken, zit hier de symbiose.
Deze standplaatsverbetering zorgt voor een kwalitatieve standplaats op lange termijn voor de boom, als ook de andere storende factoren weggenomen worden.
Is iedere boom te redden met een standplaatsverbetering?
Tot ons spijt is dit helaas niet het geval.
Wanneer een boom is aangetast door de echte honingzwam, de sombere honingzwam, de echte tonderzwam, een zwavelzwam of een andere agressieve parasiet, zal een standplaatsverbetering de boom niet meer kunnen redden. Het rekken van de levensduur van de boom is, afhankelijk van het stadium van de aantasting, de standplaats en de boomsoort, soms nog wel mogelijk.
Hier ziet u zwavelzwam op een Prunus serotina (vogelkers). Bij sommige agressieve parasitaire schimmelaantastingen is een standplaatsverbetering vaak niet meer aangewezen.
Hier moet dan overwogen worden of de investering van een standplaatsverbetering de moeite loont of niet. Dit zal afhankelijk zijn van hoeveel jaren de boom meer weerstand kan bieden door de standplaatsverbetering. En wat dit betekent in jaren extra levensverwachting voor de boom.
De mycologische kennis van boomverzorger Bert Janssens kan u een heel eind verder helpen. Nodig voor het correct beoordelen van de situatie. En voor correct boomadvies.
Standplaatsverbetering is een erg krachtig middel om een boom er bovenop te helpen. Maar indien de situatie te slecht is, helpt standplaatsverbetering niet meer. Laat ons dus een grondig advies geven of een standplaatsverbetering nuttig is voor uw boom.
Prijs van een standplaatsverbetering. Vraag het ons vrijblijvend.
Iedere standplaats van een boom is anders. Zowel in soort als in grootte. Daarom vragen wij u vriendelijk ons vrijblijvend te contacteren.
De prijs kan variëren tussen de € 300 voor een kleine standplaatsverbetering en de € 2.500 of meer voor een grote standplaatsverbetering. Alles is afhankelijk van de grootte, bereikbaarheid, bodemgesteldheid en onze reistijden.
Wij komen graag vrijblijvend langs om onze beste oplossing en prijs aan te bieden.
Foto’s van geslaagde standplaatsverbeteringen
Standplaatsverbetering van een treurwilg (Salix babylonica of Salix pendula) te Hulshout. Hier werd alle snoeisel van de hagen en struiken gehakseld. Het hakselhout werd dan gebruikt als bodemverbeteraar. Zowel voor de border achteraan in de tuin als rond de treurwilg.
Bij deze standplaatsverbetering van een Liriodendron tulipifera te Lier is het gras onder de kroonprojectie van de boom verwijderd. Nadien is er volledig uitgewerkte compost onder de kroonprojectie (in de boomspiegel) gevoerd. En is deze laag bedekt met hakselhout. Een ideale combinatie. Om de boom van nuttige nutriënten te voorzien. Zonder al te veel stikstof toe te dienen. Een jaar later werden verschillende vruchtlichamen van endomycorrhizavormende symbionten aangetroffen. Ideaal voor de standplaats van de boom.
Tweede foto van de standplaatsverbetering van de tulpenboom te Lier.
Stel gerust en vrijblijvend uw vraag. Wij beantwoorden ze graag.